در ميان بازماندگان فاجعه كربلا بيش از همه امام گرامى زين العابدين(عليه السلام) و حضرت زينب كبرى(عليها السلام)در بيدار ساختن مردمان مؤثر بودند.
امام سجاد(عليه السلام) با آنكه هنگام شهادت پدرش بيمار بود، طبيعى است كه تا چندى آثار آن بيمارى در اندام آن حضرت باقى بوده است، و نيز از شهادت پدر و برادران و ياران دلى سخت غمناك و اندوهگين داشت، ولى در عين حال اين رنجها مانع انجام وظيفه او نشد و از هر فرصتى براى روشن ساختن افكار مردم استفاده كرد.
در كوفه هنگامى كه مردم از شنيدن خطابه هاى آتشين حضرت زينب و خواهرش و فاطمه صغرى شرمگين شده بودند و به گريه و شيون پرداختند، امام(عليه السلام) فرمود ساكت شويد، بى درنگ همه ساكت ماندند، آن گرامى پس از ثناى الهى و درود بر پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود:
«اى مردم... من على فرزند حسين بن على بن ابيطالبم، من فرزند آنم كه اموالش را غارت كردند و خاندانش را به اسارت به اين جا آوردند، من فرزند آنم كه او را در كنار فرات كشتند بى آنكه خونى ريخته باشد، يا حقى برگردن او باشد.
اى مردم! به خدا سوگندتان مى دهم آيا مى دانيد كه شما به پدرم نامه نوشتيد و او را به كوفه فراخوانديد، و چون به سوى شما آمد او را كشتيد؟
اى مردم! شما در رستاخيز چگونه با پيامبر روبرو خواهيد شد، آنگاه كه به شما بگويد خاندان مرا كشتيد، و حرمت مرا رعايت نكرديد، پس شمايان از امت من نيستيد؟»
كلمات امام(عليه السلام) چون طوفانى مردم كوفه را برآشفت، فرياد زارى از گوشه و كنار برخاست. كوفيان مى گريستند و يكديگر را ملامت مى كردند كه هلاك و بدبخت شده ايد و خود نمى دانيد.[13]
