- اخلاق اسلامى
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- همه صفحات
«يا أَيَتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ إرْجِعى إلى رَبِّكَ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِى فى عِبادى وَادْخُلى جَنَّتى»[35] اى نفس به كمال رسيده و آرامش يافته، به پيشگاه پروردگارت بازآى كه تو خشنود و او راضى از تو است.
به طور يقين، كمال حيوانى در انسان، مطمئنّه نيست; نفس مطمئنّه، عبارت از وصال روح انسانى به حقيقت مطلق و پروردگار عالم است. و اخلاق اسلامى اين وظيفه خطير را به عهده دارد كه در انسان، قابليتى جهت نايل شدن به رشد انسانى به وجود آورد، تا خداوند متعال ـ كه بخشنده وجود و آفريننده موجود است ـ بر كمال وجودى او بيفزايد.
نيز بيان شد كه اسلام، اخلاق عملى است; رابطه افعال اخلاقى با كمال انسانى، رابطه فعل با نتيجه اش مى باشد. نتيجه افعال صالحه، تقواى الهى و حسن خلق است; لذا نبىّ گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله وسلم)در جواب عموى خود (عباس بن عبدالمطلب) كه سؤال كرد: كمال چيست؟ فرمود: «تَقْوَىَ اللهِ عَزّوجلّ وَحُسْنُ الْخُلْق»[36]
در واقع، معناى سخن رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) اينست كه حسن خلق و تقواى الهى، از كمال وجودى انسان حكايت كرده و خود، دو صفت كمال هستند.
نفس صفات حاصله از رفتار اخلاقى كمال است، زيرا صفات بدون موصوف يافت نمى شوند و تا بر مرتبه وجودى نفس افزوده نشود، نفس از صفات عالى برخوردار نمى گردد. و رابطه بين اخلاق و كمال وجودى، رابطه اعتبارى نيست; بلكه رابطه حقيقى و تكوينى است. در قسمت بعد، راجع به رابطه انسان با خدا به بحث خواهيم نشست.
* رابطه انسان با خدا
3
گفته شد كه فضايل، فطرى انسان بوده و وظيفه انسان، به فعليت در آوردن آنهاست; كمال نهايى انسان در شهود حق است و اخلاق اسلامى عهده دار فراهم آوردن زمينه شهود مى باشد. در اين مقال و چند مقاله بعد، به مباحث مهم اخلاقى كه بيان كننده كيفيت و نحوه ارتباط با خدا، با خود، با اجتماع و با طبيعت است، مى پردازم.
