ونيز فرمود:اَلْمَعْصِيَةُ هِمَّةُ الاْرْجـاسِ^[247]: معصيت و نافرمانى همّت پليدان و ناپاكان است.

و نيز فرمود: مَنْ تلذَّذ بِمَعـاصى اللّهِ أوْرَثَهُ اللّهُ ذُلاًّ^[248]: هر كس به معصيت هاى خدا لذّت جويد خداوند ذلت را به او ميراث دهد (او را ذليل و خوار گرداند).

خلاصه اين كه: كيفيت و چگونگى عزّت نفس در گرو فعّاليتهاى انسانى در بُعد حيوانى و جسمانى است. و فعاليتهاى انسانى در آن دو بُعد معلول ايمان به حقّ و استعانت و يارى جستن از حق مى باشد. و ايمان و استعانت از خداوند در شعاع اين درك است كه خدا داراى غناى ذاتى و بخشنده صفات نيكو است، ولى مخلوق از فقر ذاتى برخوردار است. و فهم اين مطلب كه وابستگى ارادى به مخلوق (به صورتى كه جهت ذلّت و خوارى داشته باشد) سبب خروج از ايمان و عقل مى شود. و انسان را گرفتار نافرمانى از خدا مى گرداند. عمل به ظواهر دين، انجام فرايض و ترك حرامها، ايمان و استعانت ما را به خدا قوى تر و فهم ما را در غناى ذاتى خداوند و ضعف مخلوق بيشتر مى كند.

غالب اشخاصى كه مبتلا به ذلّت نفس مى شوند، بدان جهت است، كه مخلوق را مؤثر در سرنوشت، روزى، حيات و بقاء خود مى دانند. و براى اين كه از وابستگى ارادى به آنها خارج نشوند، به اعمال و رفتارى اقدام مى كنند كه در ديد توحيدى و انسانى پست محسوب مى شود; نظير اعمالى كه مردم در برابر زورمندان جامعه، مرتكب مى شوند. كه تاريخ شاهان، يزيديان و عمر سعدها از آنها پر است. كشتن امام حسين(عليه السلام) براى رسيدن به حكومت رى يا جايزه گرفتن از يزيد و اقدام به ترورهاى كور از سوى منافقين و دريوزگى در نزد مقامهاى بالا براى رسيدن به پست و مقام و... نمونه اى بارز از ظهور فعلى ذلّت نفس است.