رمز و راز سـيادت

مسـلمانان

دوره هفتم، شماره بیست

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه: رمـز و راز سـيادت مسـلمانان

نويسنده: هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر: مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ: 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع: جیبی 

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

معيار شناخت تكامل و ركـود

اگر بخواهيم بدانيم كه يك جامعه، پيشرفته است يا درانحطاط به سر مى برد، بايد به جهان بينى و زيربناى فكرى آن جامعه بيشتر توجّه كنيم.

و چون زيربناى فكرى و جهان بينى افراد، به عقايد آنان و باورداشت هايشان بستگى دارد، براى شناخت تكامل و ركود آنان، بايد عقايدشان را بررسى كنيم.

جهان بينى ملّتى كه به مبدأ و معاد، اعتقاد دارد، با آن جامعه كه مادّى است و چنين اعتقاداتى ندارد، به طور اساسى تفاوت مى كند. جامعه يى كه به خدا و معاد

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

عقيده مند است، زندگى را نه هدف، بلكه وسيله ى دستيابى به مقام هاى والاى اخلاقى و تكامل معنوى و روحى مى داند.

چنين جامعه يى به خود اجازه نمى دهد كه همچون جوامع بى خدا، تنها براى جنبه هاى مادّى و پيشرفت هايى كه در اين زمينه ها وجود پيدا مى كند، كار كند و از ترقّى معنوى غافل بماند.

افراد چنين جامعه يى، چون در آرزوى رسيدن به هدف عالى و برتر مى كوشند و كار مى كنند، در نهايت، به پيشرفتى كامل و حقيقى مى رسند، پيشرفتى همه جانبه كه به تمام نيازهاى مادّى و معنوى فرد و جامعه پاسخ گويد.

هر اندازه هدف و اعتقاد، منحط و دور از واقع باشد، به همان اندازه، انسان از تكامل حقيقى وامانده و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نيازهاى واقعى و راستين وى برآورده نخواهد شد.

پيشرفت در زمينه هاى صرفاً مادى، در حقيقت ركود است، زيرا با انحطاط در زمينه هاى اخلاقى و معنوى همراه است، چون هر انسانى بر آنست كه خود را با آن چه در عقيده دارد، تطبيق دهد. زندگى هر گونه باشد، نتيجه ى طرز فكر است و رفتار انسان، نشانى از چگونگى تفكّر اوست، حال اگر اعتقاد و ايمان به گونه يى صحيح و بر مبنايى درست استوار باشد، نتيجه ى آن، عزّت و عظمت است ولى اگر جامعه اعتقادى نادرست داشت، از تكامل واقعى باز مى ايستد، پس بدين نتيجه مى رسيم كه عظمت، سيادت، پيشرفت و تكامل هر جامعه را در نوع اعتقاد و ايمان و هدف هاى آن جامعه، جستجو و سپس ارزيابى كرد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

شخصيّت و سيادت جامعه، به موجودى هاى مادّى بالفعل آن نيست، بلكه بايد به آرمان ها و اعتقادات معنوى آن ملّت، توجّه كرد.

براى ارزيابى علل رشد هر جامعه، توجّه به اين نكته ضرورى است كه آخرين آرزوهاى آن جامعه، چيست؟ آيا فقط آرزوهاى او، در تحصيل مظاهر مادّى و حيوانى خلاصه مى شود، يا اين كه فراتر و بالاتر از آن و در مبدأى است كه صفات والايى به فراخناى بى نهايت، در وى جمع است.

كسى كه كمالات را در آن سوى ماديّت مى بيند و جهان را تنها به عنوان وسيله و سكوى پرش، به سوى جهان ابديّت و حيات جاودانى مى شناسد و آن را بر مى گزيند، قهراً، كوشش او بر اين است كه به كمال درخور اين هدف و آرزو برسد و خويشتن را به صفاتى

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مناسب با آن، آذين كند و هماره بر آنست تا از پستى ها وارهد و در اوج بلند معنوى پرواز كند.

راز انحطاط مسلمانان

1. دورى از اهل بيت(عليهم السلام)

به حكم فطرت، جامعه يى كه بى رهبر است به هرج و مرج و آشوب دچار مى شود.

اسلام كه آخرين و كامل ترين دين هاست، به اين مسأله، اهميّت بسيار داده است، طبق عقيده ى راستين شيعه. ولايت و رهبرى اجتماع را بايد خداى عالم، تعيين فرمايد، چون تنها خداست كه به تمام مصالح بشرى - در شؤون گوناگون زندگى مادّى و معنوى - داناست. او مى داند چه كسى مى تواند اين مقام والا را بى هيچ خطا و اشتباه، عهده دار شده و به وظايف

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

سنگين آن عمل كند. اين همان مسأله ى بسيار مهم است كه شيعه را ممتاز مى نمايد.

بر طبق اين نظر، پس از رحلت پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)رهبرى جامعه به اميرالمؤمنين على و يازده فرزندش(عليهم السلام) - كه برايشان از لب آزادگان درود - تفويض شد و اينان اهل بيت پيامبر بودند.

و اينك مى توان ادعا كرد، بزرگ ترين علّت شكست مسلمانان و دست نيافتن جامعه به سعادتى گسترده و كامل همين مسأله بود كه پس از پيامبر، خلافت انتصابى به خلافت انتخابى تبديل شد و مردم از حق، دور شدند و خود را در اختيار افرادى نهادند كه بر اساس هواى نفس و خواسته هاى درون، رأى مى دادند و اجتهاد مى كردند و هر جا صلاح مادّى مردم با حق روبرو مى شد، آن مصلحت را مقدّم مى داشتند و گرچه چند،

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

به جهت نزديكى به دوران وحى، نظام و انتظامى سطحى برقرار كردند امّا اين انحراف جامعه ى اسلامى را از مسير حقيقت منحرف و منحرفتر كرد و تنها با بازگشت به همان اصل اساسى و فروتنى راستين در برابر آن، اين انحراف و كژى برداشته خواهد شد و جامعه، از بيراهه به راه خواهد آمد.

آرى، مى بايد رهبرى اين امّت، در مكتب اهل بيت(عليهم السلام) مستقر گردد و مردم تنها از اين راه به عظمت و سيادت خواهند رسيد.

2. سـستى عقايد

اكنون نزديك به يك ميليارد مسلمان در جهان زندگى مى كنند. همه، خدا، قرآن و جهان ديگر را باور دارند، پس چرا هنگام عمل و هنگام برخورد به دو

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

راهى خدا - شيطان، اوامر حق را ناديده مى انگارند و به كژى گام برمى دارند؟ چه شده است كه از نيروى قاهره ى حق نمى هراسند و از قدرت هاى مجازى و نابود شدنى دلهره دارند؟

چرا در راستاى زندگى، بيگانگان را بزرگ مى دارند و از سترگى و عظمت حق، بى خبرند؟ يا خبر دارند و به روى خود نمى آورند؟

مسلمانانى كه به قرآن معتقدند، چرا گروه، قضاوت قرآن را در روابط اجتماعى خود نمى پذيرند و اين برنامه ى آسمانى، در زندگيشان نفوذ و تأثيرى كه بايد، ندارد؟ چرا به احكام و قوانينى كه بر خلاف قرآنست، تن در مى دهند و داورى اسلام را در اختلاف ها و درگيرى هاى خود نمى پذيرند؟

مسلمانان به معاد و جهان ديگر، عقيده مندند، چرا

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

با وجود اين، به كارهايى دست مى زنند كه مى دانند جزاى آن جز آتش و خشم حق، چيز ديگرى نيست؟

پاسخ به همه ى اين پرسش ها چنين است كه: بيشتر مردم مى پندارند پذيرفتن خدا، قرآن، معاد در همان چارچوب ذهن، بسنده است و براى رستگارى خود، در جستجوى هيچ گمشده يى برنمى آيند و ايمان راسخ و قوى ندارند و به تضادهاى عقيده و عمل خود، اهميّت نمى دهند، و به مسؤوليّت هاى خويش بعد از پذيرفتن اصول اسلام، آشنا نيستند و به عبارتى ديگر از اسلام بيشتر حقوق را پذيرفته و تكاليف را وانهاده اند. در حقيقت، درك اينان نسبت به اركان اسلام، ناقص است. بايد شناختشان نسبت به حقايق قرآن و مبدأ و معاد، آن چنان قوى و پايه هاى عقيده ى آنها چنان استوار و محكم باشد كه همانند پاره يى از اصحاب پيامبر و امام

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

معصوم(عليهم السلام) درود خدا بر آنان - نشانه هاى اعتقاد به اسلام، از چهره ى و كردارهايشان، نمودار باشد. به گونه يى باشند كه همانند آن پاكمردان پيشين، چگونگى رفتارشان، معرِّف اسلام به معناى راستين باشد.

3. كژ فهمى برخى مبانى اسـلام

يكى ديگر از عوامل انحطاط، كج فهمى نسبت به برخى از مبانى اسلام است.

در گسترده ى ذهن برخى، اعتقاد به تقدير و سرنوشت، پستى زندگى فانى دنيا در برابر جاودانگى آخرت، انتظار فرج، قناعت، صبر، رضا، تسليم و توكّل به گونه هايى نادرست، جاگير شده و گروهى چنين پنداشته اند كه اينها همه، عوامل عقب ماندگى است.

ما در اين جا به طور فشرده، فرق ميان

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

باورداشت هاى مردم در برخى از اين مبانى را با برداشتى واقعى كه اسلام از همين مبانى دارد، خواهيم آورد.

تقدير: در لغت يعنى انداره گيرى، و از نظر اصطلاح اسلامى، يعنى اين كه همه ى كاينات به اندازه و براندازه آفريده شده اند. موجودات، از بى نهايت كوچك تا بى نهايت بزرگ، همه، روى حساب و اندازه ى ويژه ى نفس الامرى خود خلق شده اند و براى هر كارى شرايط ويژه ى آن، در نظر گرفته شده است.

انسان نيز كه جزئى از اين عالم منتها داراى اراده و اختيار مى باشد، مى بايد زندگيش را بر اين اصل قرار دهد و بداند، هر كار نتيجه يى ويژه ى خود دارد، اگر كارى نيك انجام دهد، فرجامش نيكو و خير و اگر عملى زشت، پايانش شر است. قرآن عزيز مى فرمايد: «آيا

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  14  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

جزاى نيكى، به جز نيكى است؟(1)»

هر كه عمل صالح به جا آورد، به نفع خويش و هر كه بد كند، به ضرر خود، رفتار كرده است، خدا بر بندگان ستمكار نيست(2).

آنان كه بدكردارى كردند، آيا گمان دارند كه با ايشان در حيات و مرگ همچون كسانى رفتار مى كنيم كه گرويدند و عمل صالح به جا آوردند؟ چه بد حكم مى كنند(3). «وَ اَنْ لَيْسَ لِلاِْنْسانِ اِلاّ ماسَعى(4)» براى انسان جز آن چه كوشيده است، وجود ندارد.

از اين آيه ها برمى آيد كه هيچ گاه در زمينه ى كوشش و اعمال خير، تقدير هيچ كس، عذاب و ذلّت و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 و 2 و 3 - سوره هاى الرحمن، آيه ى 60 ، فصلت، آيه ى 46، جاثيه، آيه ى 21.

4 - سوره ى نجم، آيه ى 39.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  15  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

عقب ماندگى نخواهد بود و در مورد اعمال زشت، سرنوشتش راثواب و عزّت وپيشرفت، رقم نخواهد زد.

مسلمان، با اعتقادى اين چنين مى تواند به سوى عزّت و عظمت گام بردارد زيرا مى داند كه سعادت او مرهون تلاش و كارهاى نيك و ذلّت او نتيجه ى سستى و اعمال زشت است. و خداوند تغيير وضع هر جامعه را وابسته به تغييراتى مى داند كه خودشان در خويش ايجاد مى كنند. «اِنَّ اللهَ لايُغَيِّرُ مابِقَوْم حَتّى يُغَيِّروُا ما بِاَنْفُسِهِمْ(1)» همانا خدا آنچه را كه در ملّتى است دگرگون نمى كند مگر(آن گاه) كه آنچه در خودشان است، دگرگون سازند.

البته گاهى بر اساس نظام كلّى عالم، رويدادهايى

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سوره ى رعد، آيه ى 11.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  16  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

وقوع مى يابد كه كوشش بشر و دست او در آن، راهى ندارد مانند فرزند داشتن يا نداشتن، دختر داشتن يا پسر داشتن، مدّت عمر و غيره... كه ارتباطى به مسأله ى مورد نظر ما و آزادى و اختيار انسان در زمينه ى سازندگى خود، ندارد.

عذاب و مجازات، هماره براى تخلّف از تكليفى است كه بر اساس اراده ى آزاد انسان، مستقر شده است. چنين برداشتى از تقدير، هيچ اشكالى پديد نمى آورد اما اگر آن را باژگونه معنا كنيم و بگوييم انسان در سرنوشت خود، دستى ندارد و هر كسى داراى تقديرى است ويژه ى خويش، كه از دايره ى تنگ يارايى هاى او خارج است، به نتيجه يى خطرناك مى رسيم يعنى حالت سازندگى و چگونگى انقلابى بودن انسان از دست مى رود و نتيجه ذلّت است، زيرا ديگر پويش و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  17  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كوشش در راه خير، بى نتيجه تلقّى مى گردد.

ابـزارى بودن دنيا

اگر اسلام، دنيا را ابزار مى داند بدين معنا است كه نبايد آن را هدف قرار داد، بل بايد به عنوان وسيله يى در راه هدف از آن بهره گرفت. و بديهى است كه تحصيل نيرو و قدرت و استقلال و پيشرفت، نياز به زمينه هاى دنيوى دارد. اسلام با كار و ايجاد رفاه همگانى، نه تنها مخالف نيست، كه آن ها را لازمه ى عزّت و سربلندى هم مى داند، منتها در صورتى كه آدمى را از پيشرفت هاى معنوى و اخلاقى و تكامل روحى باز ندارد.

قناعت: يعنى انسان به آنچه در دنيا از راه حلال به دستش مى رسد راضى و بدان شاكر باشد و به حرام و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  18  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كارهاى ناشايسته نپردازد. و براى آنچه كه پس از كوشش و كار نتوانسته است به دست آورد، ناراحت نباشد.

البته اين بدان معنا نيست كه ركود اجتماعى را بپذيرد، و در برابر مشكلات بى تفاوت بماند، بلكه بايد كوشا و استوار باشد، ولى اگر كوشش كرد و آن چه مى خواست نيافت نبايد نوميد گردد و رو ترش كند و نشاط خود را در ايستادگى و تكاپو از دست بدهد; قناعت يك رضايت و نشاط درونى است، و موجب دوام اميد و نيز انسان را از آلودگى به گناه و حرام باز مى دارد; قناعت به اين معنا نه تنها موجب ذلّت نيست، كه باعث عزّت نفس و آرامش خاطر نيز هست.

حضرت اميرالمؤمنين على(عليه السلام) مى فرمايند: قَدْعَزَّ مَنْ

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  19  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

قَنَعَ(1)و همو درباره طمع فرموده اند: اَلطَّمَعُ مَذَلَّةٌ حاضِرَةٌ(2).

آنان كه قناعت را موجب ذلّت دانسته اند، پنداشته اند كه قناعت به معنى رها كردن كار و كوشش و بازگذاشتن دست ستم پيشگان و ستمگران و به كنجى خزيدن و همين دلخوش داشتن است، در حالى كه اسلام با اين تلقّى از قناعت موافق نيست و پيروان خود را هماره به كار و فعّاليّت و قطع كردن دست ستمكار و دستيابى به عزّت و سربلندى، فرا مى خواند.

شفاعت: يعنى آدمى گناهكار، به انسان عالى رتبه يى هم چون امامان و پيامبران، توسّل جويد و با ضميمه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 و 2 - شرح آقا جمال بر غرر الحكم، ج 4، ص 474 و ج 1، ص120.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  20  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كردن كمك آنان، خود را مشمول عفو و لطف الهى قرار دهد و اين معنا نه تنها موجب عقب ماندگى نيست، بلكه باعث مى شود بشر هيچ گاه به نوميدى دچار نگردد و بديهى است كه نااميدى، گناهى بزرگ و موجب ذلّت و انگيزه ى ترك كارهاى نيكو است.

گناهكار، اگر ژرفاى معناى شفاعت را دريابد، نخست مى كوشد تا خويشتن را سزاوار شفاعت كند و آبرويى داشته باشد تا از شفاعت شفيعان بتواند بهره گيرد و نيز معناى شفاعت اين نيست كه دنبال گناه برود و يا در گناه لاابالى گردد. مفهوم شفاعت عبارت از اين است كه اگر كسى از روى غفلت و جهل، دچار گناه شد، نااميد نشود، نااميدى و يأس از خويش، تحرك را مى سوزاند و از ميان مى برد.

و نيز از اثرات جنبى و تلويحى شفاعت، بزرگ

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  21  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

داشت و تعظيم مقام راهبر در دل راهگذار و پيرو است.

صبـر: در فرهنگ اسلامى، مفهومى ديناميك و سازنده دارد، در اسلام صبر به معناى شكيبايى و تحمّل مشكلات حوادث زمان و مجاهدت ها و انجام فريضه هاى الهى و ترك اميال نفسانى و هواها است.

و هرگز منظور اسلام از صبر، در بردارنده ى معنايى ايستا و منفى نيست. حضرت امام اميرالمؤمنان على(عليه السلام)مى فرمايند: اَلصَّبْرُ عَوْنٌ عَلى كُلِّ اَمْر(1)شكيبايى، در همه كارها ياور است و يا: اِصْبِرْ تَظْفَرْ(2)شكيبايى ورز تا پيروز گردى.

در اين دستورها، مى بينيم كه نخست هدفى(= كار، پيروز شدن) در نظر آورده شده، سپس بر صبر به عنوان

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 و 2 - شرح آقا برغررالحكم، ج 1، ص 196 و ج 2، ص 170.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  22  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

عاملى مؤثّر، در رسيدن به آن هدف، تأكيد گرديده است.

پس، صبر به هيچ وجه، به معنى ذلّت كشيدن نيست.

انتظار فرج: بدين معنى نيست كه آدمى به انتظار ظهور حجة الله القائم - روح جهان فداى خاك پاى وى باد - از انجام وظايف دينى خود، در برانداختن فساد و ظلم، خوددارى كند، بلكه به معنى آمادگى براى هرگونه اصلاح دينى است يعنى انسان به خودسازى بپردازد و براى شركت در نهضت عظيم و قيام قطعى امام(عليه السلام) - درود هماره ى خداوند بر او - كه مصلحى جهانى است، خود را آماده كند و به پيروزى نهايى اميدوار باشد. بى ترديد، ملّتى كه در چنين انتظارى به سر مى برد، بايد خود صالح و شايسته و به تضادهاى درونى خويش پايان داده باشد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  23  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

تسليم در برابر خداوند:

يعنى پس از كوشش ها و پى گيرى ها و مبارزه ها، اگر خواست خدا مطابق و بر وفق خواست انسان نبود، راضى باشد. پس مفهوم اين تسليم، تنها تسليم در برابر خداوند است نه ستمگران، و اسلام سرسپردگى و تسليم در برابر ستم و زورگويى را به شدت مذموم مى دارد.

توكّل: يعنى انسان با اعتقاد به خداوند و تكيه بر لطف و عنايت او، به كار دست يازد و از موجوديّت ها، استفاده كند و يأس و نوميدى در هيچ حال در او راه نيابد.

پس مفاهيمى چون انتظار فرج، تسليم و توكّل نيز،

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  24  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اگر درست معنا و درك شود، سازنده و موجب پيشرفت و مايه ى عزّت و سربلندى خواهند بود، نه باعث شكست و عقب ماندگى.

4. توجّه به غرب

به دنبال آشنايى هر چند اندك با مبانى اسلام و نداشتن درك درست از آنها، مسلمانان به تدريج از اسلام بيگانه شدند و برخى از ملل اسلامى، در همه چيز به سوى غرب گراييدند، به طورى كه تقريباً يكسره در تمام شؤون زندگى به تقليد كوركورانه از غربى ها پرداخته و استقلال فكرى خويش را از دست دادند. پيوندشان را با گذشته گسستند و در فنون جنگى، آيين مملكت دارى و آيين مدنى، قضايى و سياسى، به غرب دل بستند.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  25  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

به كفاره ى اين غرب زدگى، جامعه ى پرافتخار اسلامى به انحطاط و عقب ماندگى دچار شد و از اين راه، زيان هاى بسيار، بر اسلام و مسلمانان، وارد آمد. توجّه به غرب، عاملى شد كه مسلمانان تمام ارزش هاى فرهنگى گذشته ى خود را فراموش كنند و شخصيّت هاى علمى خود را، نشناسند و در نتيجه، سير تكاملى منابع علمى آنان نيز، متوقّف ماند.

«كجا شد آن همه عزّ و شرافت مشرق؟»

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  26  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

گـامى در راه عظمت

براى دستيابى به عظمت خويش، بايد مبانى اسلام و قرآن را پاكيزه بفهمد و آن را به كار بندد. الگوى عمل را خوب بشناسد و بداند از چه كسى پيروى كند. بداند حق ندارد نسبت به جامعه ى اسلامى بى تفاوت باشد، بلكه بايد با فساد مبارزه كند و با «امر به معروف و نهى از منكر» ديگران را به صلاح آورد و... .

در اين صورت، خدا را به گونه ى ديگرى مى شناسد و مى داند ذات حق، داراى كمالى بى پايان است:

اِنَّ اللهَ كانَ عَليماً حَكيماً(1)

كانَ اللهُ غَفُوراً رَحيماً(2)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سوره ى احزاب، آيه ى 1.

2 - سوره ى احزاب، آيه ى 5.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  27  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

وَ كانَ اللهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصيراً(1)

وَ كانَ اللهُ قَوِيّاً عَزيزاً(2)

وَ كانَ اللهُ عَلى كُلِّ شَىء قَديراً(3)

وَ كانَ اللهُ بِالْمُؤْمِنينَ رَحيماً(4)

و مى كوشد تا خود را در حدّ امكان، به اين صفات خدايى، بيارايد و از پستى ها و به اوج كمال، صعود كند; در نتيجه، وارسته ترين انسانها به وجود آيد و بهترين نظام ها، يعنى مقرّرات الهى پياده خواهد شد; كسانى كه به علم خدا ايمان دارند و به آن ارج مى نهند; به دانش مهر خواهند ورزيد و در راه پيشبرد آن خواهند كوشيد، تا دانشمندانى بزرگ، پرورده گردد و به وجود آيد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سوره احزاب، آيه ى 9.

2 - سوره ى احزاب، آيه ى 25.

3 - سوره ى احزاب، آيه ى 27.

4 - سوره احزاب، آيه ى 43.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  28  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كسانى كه به بخشش الهى معتقدند و آن را زيبا و نيكو، مى دانند، سعى مىورزند، از لغزش كاران پاكدل درگذرند و آنان را ببخشايند.

آن كه خدا را منتقم مى داند، با ستمكاران كنار نمى آيد و دست آنها را از ستم به مظلومان كوتاه مى كند و به كيفرشان مى رساند. كسى كه خدا را عزيز مى داند، حاضر نيست در برابر تجاوزكاران، خضوع كند و آنها را عزيز بداند، عزّت را دوست مى دارد و با پيروى از دستورهاى خدايى، در راه نيل به آن مى كوشد تا عزّت را در خويش به وجود آورده و آن را دريابد و تن به مذلّت در ندهد.

توجّه به هر يك از صفات عالى خدا و شناخت صحيح آن، راهى تازه و حياتى تازه تر، فرا راه مسلمان مى گذارد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  29  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

چنان كه عبادت و طاعت، هرگاه به خدا اختصاص يابد، انسان را از يوغ اسارت زورمندان رهانده و از قيدهاى بندگى و بردگى مردم، آزاد مى سازد و نيز از اسارت خواسته ها و اميال نفسانى خويش رهايى مى بخشد.

توجّه به اين كه: همه ى انسان ها آفريده ى خدا هستند و در اين جهان پانهاده اند تا برادرانه، زندگى كند و به كمال رسند، احساس برادرى و اخوّت را زنده مى كند و خوبى ها را چون شكوفه هاى شاداب بهارى، در باغ جان آدمها، مى شكوفاند و خار بوته هاى كينه ها، پستى ها، كم نظرى ها را مى خوشانده و درخت پايور دوستى را در دل ها مى نشاند... .

ايمان به خداوند و اين باور داشت كه او به همه ى كارها آشنايى دارد و براى هر كارى، حسابى وجود

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  30  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

دارد; انسان را متعهد بار مى آورد و بنابراين مى كوشد، حقوق و تكاليف را بشناسد و به وظايف خويش عمل كند.

بارى، پس، شناخت ما از قرآن و اسلام، ضعيف و كم رنگ است و بايد با قرآن و اسلام، بيشتر آشنا شويم و نيز با رهبران دينى. چرا كه شناخت صحيح رهبران دينى، انسان را به پيروى از آنان، سوق مى دهد و محبّت آنان، آدمى را براى اتصاف به صفات و عمل به كردار آنان، آماده مى سازد. بديهى است كه با شناخت درست دوست، دشمن را نيز درست باز مى شناسد و ديگر هيچ گاه به هيچ نوع، برده و جيره خوار استعمارگران، نخواهد داد.

از خداوند خواستاريم. مسلمانان را از اين خواب عميق، برانگيزاناد تا خويش را از عقب افتادگى ها و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  31  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

عقب نگاهداشتيگها، برهانند و سطوت و شوكت گذشته ى خويش را متناسب با زمان، بازيابند و تكرار مى كنيم كه:

تا مسلمان خود تغييرى در رفتار و كردار ندهد، به عزّت مطلوب، نخواهد رسيد كه خدا فرموده است:

اِنَّ اللهَ لايُغَيِّرُ ما بِقَوْم حتّى يُغَيِّروُا ما بِاَنْفُسِهِمْ.

و نيز بايد بدانند كه سربلندى در شناخت صحيح اسلام و به كار بستن آن، نهفته است و توسّل به راست و چپ جز خوارى، بهره يى ندارد كه قرآن فرمود:

اَلَّذينَ يَتَّخِذُونَ الكافِرينَ اَوْلِياءَ، مِنْ دوُنِ الْمُؤْمِنينَ اَيَبْتَغوُنَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ؟، فَاِنَّ الْعِزَّةَ للهِ جَميعاً.

كسانى كه كافران را به جاى مؤمنان به دوستى مى گيرند، آيا عزّت را نزد آنان مى جويند؟، همانا عزّت

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  32  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

همه اش براى خدا است(1).

ما به خواست خدا در آينده، پاره يى از حقايق اسلامى را كه سازندهو آگاه كننده است، در نشريه هاى پى درپى ديگرى مطرح خواهيم ساخت، با اين اميد كه سود و بهره ى آن در جهت انگيختن مسلمان به سوى افقهاى روشن سربلندى و شكوه، همگانى و پايدار باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سوره ى نساء، آيه ى 139.