براى بيدار دلان، غفلت و خواب از اين نماز، ممكن نيست. ديده اى كه افراد دنيا طلب اگر دعوت شوند كه در نيمه شب، با پادشاه عصر خودشان ملاقات خصوصى داشته باشند، در آن وقت معيّن نمى خوابند، بلكه از اوّل شب خوابشان نمى برد و پيوسته فكرشان به همنشينى و صحبت با پادشاه است. به حالات خودت هم اگر مراجعه كنى، مى بينى كه مثلا اگر يقين داشته باشى كسى در دل شب سراغ تو مى آيد و پول هنگفتى به تو مى دهد، از شوق آن مال نمى توانى بخوابى و از ترس آنكه مبادا از دستت برود، خوابت نمى برد!
به هر حال، خفتن و غافل شدن از اين خير، محروميّت بزرگى است كه قابل مقايسه با چيزهاى ديگر نيست. آنان كه محروم از اين فيض مى شوند و مى خوابند، چند گروهند:
بعضيها از اوّل شب تا نصف شب، به حرفها و كارها و شب نشينيهاى بيهوده و گاهى صحبتهاى حرام و غيبت مسلمانان مشغول مى شوند و توفيق بيدارى پيدا نمى كنند.
برخيها مفصّلا به خوردن و نوشيدن و پر كردن شكم مى پردازند، آنگاه در جايى نرم و گرم و راحت مى خوابند. طبيعى است كه چنين كسى براى نماز شب بلند نشود، زيرا از اوّل شب با اختيار خود، اسباب و مقدماتِ خواب ماندن را فراهم كرده است. مى توان گفت كه از اوّل، به قصد بيدار شدن و به اميد آن نخوابيده است، زيرا زياد خوردن و نوشيدن بخار معده را زياد مى كند و مغز را مست مى سازد و اين موجب پرخوابى مى شود.
بيدار ماندن هاى اوّل شب، پرخورى، بستر نرم و راحت، جاى خوب و... اينها همه سبب خواب زياد و سنگينى چشم و گوش و بيدار نشدن براى نماز شب مى شود. عذر چنين اشخاص هم پذيرفته نيست.
گاهى نيز، برخى از مردم از راه ديگرى محروم مى شوند و شيطان از در ديگرى وارد شده و آنان را از اين نعمت محروم مى سازد و در گوش آنان مى خواند: مطالعه علمى بهتر از نماز و عبادت است! گاهى از اوّل شب تا آخر به كتاب مشغول مى شود و حتّى نماز صبح را هم نمى خواند، به خيال اينكه مطالعه او بهتر از نمازش است. اغلب اين حالت به غرور و غفلت شخص بر مى گردد، زيرا فراگيرى دانش، گرچه خود از بهترين عبادات است، ولى شرايطى دارد، از جمله اينكه علمى كه مى آموزد، از علوم سودمند باشد، با روش مشروع و جايز درس بخواند و علم بياموزد، هدفش خدايى و به قصد تقرّب به پروردگار باشد و اين از مشكلترين شرايط است. اينكه آموختن علم مورد رضاى حق باشد و عبادت محسوب گردد، بسيار كمياب است.
