روايات، در فضيلت نماز شب بسيار است، علاوه بر آيات قرآن كه به اين عبادت تشويق مى كند و اگر از آيات قرآن، جز همين يك آيه نبود، در اهميّت آن كافى بود، كه خطاب به پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) مى فرمايد: «وَ مِنَ اللَّيلِ فَتَهَجَّدْ بِه نافِلَةً لَكَ عَسى اَنْ يَبْعَثَك رَبُّكَ مقاماً مَحْمُوداً»^[52] بخشى از شب را به تهجّد و عبادت بپرداز كه نافله اى براى توست، باشد كه پروردگارت تو را به «مقام محمود» برساند.

در شأن و ارزش نماز شب همين بس كه پاداش آن «مقام محمود» قرار داده شده است.^[53]

نقش شب زنده دارى و نماز شب، در سازندگى روحى انسان بسيار با اهميّت است. از اين رو در روايات، از كسانى كه آن را نمى خوانند يا سبك مى شمارند نكوهش شده است. شيعه اهل بيت سزاوار است كه اين برنامه را داشته باشد. از حضرت صادق(عليه السلام) روايت است كه هر كس نماز شب نخواند از ما نيست. در سخن ديگرى از آن حضرت چنين آمده است: منفورترين خلايق نزد پروردگار، آنانند كه در شب مثل لاشه اى افتاده و در روز هم سرگرم بطالت و بيهودگى اند.^[54]

كسى كه تمام شب را بخوابد و هيچ بخشى را به عبادت و خلوت با خدا نپردازد، شيطان بر او مسلّط مى شود. به مقتضاى حديث، هر كس فرشته اى مخصوص دارد كه هر شب او را دو بار براى نماز بيدار مى كند، خطاب به او مى گويد: اى بنده خدا! برخيز تا پروردگارت را ياد كنى، اگر در بار سوّم از خواب بر نخيزد، شيطان در گوش او ادرار مى كند (يعنى توفيق شنيدن سروش بيدار گر غيبى براى سحرخيزى و شب زنده دارى از او سلب مى گردد.)

من كسى از اهل تهجّد و نماز شب را مى شناسم كه صدايى را كه او را بيدار مى كرد، مى شنيد. در اوائل كار، وقت تهجّدش كه مى رسيد، او را با كلمه «آقا!» بيدار مى كرد، او هم بر مى خاست و به ذكر و دعايش مى پرداخت. اين توفيق الهى نصيب هركس نمى شود و گاهى هم اعمال روزانه از انسان توفيق نماز شب را مى گيرد. شخصى به حضرت على(عليه السلام) عرض كرد: ديشب خواب ماندم و براى نماز و تهجّد بيدار نگشتم. حضرت به او فرمود: گناهانت تو را به بند كشيده است!^[55]