در بحث ما نيز، كسى كه دانه ريا در دل بكارد و اميد برداشتِ عمل خالص داشته باشد، يا دعا و ذكر و مناجات بخواند ولى دلش لبريز از ياد دنيا و مشغول به آن باشد، يا نماز و دعا را با لقلقه زبان بخواند نه با حضور قلب، آنگاه منتظر قبول، يا گشوده شدن دريچه رازهاى قرآن يا چشيدن لذّت ذكر و مناجات باشد همين گونه است. كسى هم كه بذر خوب در زمين خوب و باران خيز بيفشاند، ولى به آن سركشى نكند، آفت زدايى نكند، به آن آب نرساند و به اميد محصول خوب بنشيند، او هم اميد كاذب و بيهوده دارد.
غزالى گفته است: صاحبدلان مى دانند كه دنيا مزرعه آخرت است و دل مثل زمين است و ايمان همچون بذر و عبادتها مانند زير و رو كردن و شخم زمين و نهر كندن و زه كشى و آبيارى است. دل دنيا زده مانند شوره زار است كه بذرى در آن نمى رويد. قيامت نيز روز برداشت است و هيچ كس جز آنچه كاشته، برداشت نمى كند و هيچ زراعتى جز از بذر ايمان نمى رويد و كم است كه ايمان، با اخلاق بد و قلب آلوده سودبخشد، آنچنان كه بذر در شوره زار، ثمر نمى دهد.
به امام صادق(عليه السلام) گفتند: برخى از دوستان شما گناه مى كنند و مدعى اميد هم هستند. فرمود: دروغ مى گويند، آنان دوستان ما نيستند بلكه آرزوها فريبشان داده است. هركس به چيزى اميد داشته باشد براى آن تلاش مى كند و اگر از چيزى بيم داشته باشد از آن مى گريزد.[23]
شگفتا: كه ما كسى را كه جو مى كارد و اميد گندم دارد نادان مى شماريم، ولى منتظريم كه از بذر نفاق، ايمان و اخلاص برداشت كنيم!
آيات بسيار نيز درباره اميد است. از جمله اين آيه ها:
«اى بندگان من كه بر خويش اسراف كرده ايد، از رحمت خدا مأيوس نشويد، خداوند همه گناهان را مى آمرزد، او بخشاينده مهربان است.»[24]
«و هرگاه بندگان من از تو درباره من بپرسند، بگو من نزديكم، دعاى دعوت كننده را، هرگاه مرا بخواند مى شنوم. پس نداى مرا پاسخ گويند و به من ايمان بياورند، باشد كه به هدايت برسند.»[25]
