* مفهوم محبّت

محبّت، رابطه خاصى است كه بر اساس كيفيت خاص و درك خاص از جانب محبّ نسبت به محبوب پيدا مى شود.

منظور از رابطه خاص و كيفيت خاص، علاقه روحى و نفسى محب به محبوب است; اين علاقه باطنى، معلول درك و آگاهى محب به خصوصيات محبوب است. دوست داشتن افراد با فضيلت و علاقه هر فردى به خودش، از مصاديق آن رابطه و كيفيت و درك خاص است. به عبارت ديگر، دوستى، رغبت و ميل نفس است به خود و يا شىء مقابل، به لحاظ خصوصيتى كه در آن شىء ملاحظه مى كند و اين ميل در صورتى كه آن خصوصيت، توجّه محبّ را به خود معطوف نمايد و الاّ ميل و رابطه خاص، حاصل نخواهد شد.

مرحوم فيض كاشانى(ره) محبّت را چنين معنا كرده است: «دوست، عبارت از ميل طبع و سرشت به جانب شىء لذّت آور است; پس، اگر آن ميل شدّت پيدا كرد و قوى شد عشق ناميده مى شود.^[126]»

خداوند غرضى خارج از ذات خويش ندارد. او خلق را آفريد تا آيه و نشانه او باشند و هر موجودى به جهت وابستگى اش به خداى متعال، محبوبش خداست.

اين سخن صريح امام سجاد(عليه السلام) است كه خداوند موجودات را از نيستى به هستى آورد و در راه محبّت خود برانگيخت^[127] و بيان آن حضرت در دعاى سوّم «صحيفه سجّاديه» راجع به حاملان عرش اين است كه: «و لا يَغْفِلوُنَ عَنِ الْوَلَهِ إلَيْكَ;

در عشق و محبت به تو غفلت نمى ورزند.»

اشاره قرآن به اين كه هر موجودى به تسبيح و تقديس خداوند مشغول است دليل واضح و روشنى است بر اين كه حبّ خدا در ذات هر موجودى سرشته شده است زيرا با تمام وجود تسبيح مى گويد و با تمام وجود، خدا را مى طلبد.