- انسان شناسى
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- همه صفحات
در قلمرو عبادت به معناى عام قرار مى گيرد. روى اين قاعده كلى، در احاديث بر بسيارى از اعمال درونى; مانند فكر، انديشه، نيّت و نيز اعمال بيرونى، عبادت اطلاق شده است. از اين رو، معرفت خدا،[228] قرائت قرآن، تضرّع در هنگام صبح، گريه از خوف خدا،[229] تفكّر در ملكوت آسمانها و زمين،[230] تفكّر در نعمتهاى الهى،[231] نرم سخن گفتن، افشاء سلام،[232] نظر به والدين از روى محبّت،[233] نظر به برادر و
دوست مؤمن،[234] نظر به عالم، نظر به امام عادل،[235] حسن ظنّ به خدا،[236] زهد،[237] عفّت بطن و فرج،[238] سكوت (در وقتش)،[239] پوشيدن چشم از چيزهايى كه چشم چرانى به آن را خدا حرام كرده است،[240] اخلاص در عمل،[241] انجام فرايض،[242] و... عبادت شمرده شده است.
انسان، از آن رو كه در تمام ابعاد نفس وابستگى وجودى به خدا دارد; موظّف است كه از تمام جهات، خدا را اطاعت كند.
عبادت همه جانبه، شخص را در صراط مستقيم هدايت قرار مى دهد و مانع انحراف و فساد او در زندگى فردى و اجتماعى مى شود. و او را از افتادن در دام وابستگى به شيطان مى رهاند.
«اَلمْ اعْهَدْ اِليكُم يا بنى آدَم اَنْ لا تَعبدُوا الْشّيطانَ انّه لَكُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ وَ اَنِ اعْبدُوُنى هذا صراطٌ مُّسْتَقيم[243];
اى فرزندان آدم! آيا با شما پيمان نبستم كه شيطان را نپرستيد; زيرا او دشمن آشكار شماست و اين كه مرا بپرستيد; اين راه راست است.»
شايد مقصود از اين پيمان، همان عهد و پيمان تكوينى باشد; بدين سان كه نفسِ وابستگى وجودى شما به خدا و فقر و نيازمندى شما به او تعهّدى است كه به بندگى غير خدا تن ندهيد. اين خلاف نظام هستى و سنّت الهى است كه شما در اصل وجود به خدا وابسته باشيد و در انديشه و عمل، غير او را اطاعت كنيد; اين نوعى ايجاد ناهماهنگى از سوى شما و خروج از سنّت الهى و أصل وابستگى حاكم بر حقيقت انسان و جهان است.
