* آزادى انسانى

ذات انسانى جداى از غرايز، استعدادها و خواسته هاى فطرى، نيازى دارد كه آن را نياز ذاتى انسانى مى ناميم. تعيين كننده خصوصيات و ويژگى هاى آزادى انسانى، نياز ذاتى او است.

ذات انسانى براى برآوردن نياز خويش، پذيراى هر خصوصيّت و صفتى نيست، بل نوع خاصى از صفات را مى پذيرد. به عبارت ديگر: بين ذات انسانى و آن خصوصيّات، هماهنگى و همسويى وجود دارد.

نياز ذاتى انسانى، حصر و محدوديت نمى پذيرد و بر وجود مانع، قيد و شرط غريزى، مادّى و حتّى علمى صبر و مدارا ندارد، بل طالب رهايى مطلق و در واقع، در جستجوى مطلق است; حبّ مطلق، جمال مطلق، علم مطلق، حيات مطلق، قدرت مطلق و... را خواهان است.

ذات انسانى تمام اين موارد را در دايره هستى مى طلبد، زيرا به طور فطرى مى داند كه خارج از دايره هستى چيزى نيست.

هستى و وجودى كه در قالب خاصى قرار گرفته، جمال، حب، حيات، علم، قدرت و ديگر صفاتش محدود است. و با مطلق طلبى انسان، مغايرت دارد. پس انسان نياز ذاتى خويش را از وجودى بى حدّ و حصر طلب مى كند.

با توجّه به نياز ذاتى انسان، يكى از خصوصيّات آزادى انسان، آزادى مطلق انسانى است. او دوستدار رهايى در سير به هستى مطلق است.

اين كه انسان هايى به معرفت خدا روى مى آورند و جداىِ از هر قيد مادّى، طبيعى و بدون وابستگى به هر پديده دنيوى، تنها اللّه را مى جويند; معلول اين خصوصيّت است.