در اين نوع نگرش به غريزه جنسى هر چند انسان به عنوان مرتبه حيوانى اش از بسيارى خواهشهاى شهوى (چشم چرانى، روابط منافى عفّت و...) محروم است ولكن در بُعد انسانى عقل از درك معارف حقّ، دل از محبّت و عشق به حق و روح از تقرّب به حقّ متلذّد است، و آن چنان جمال حقّ را در آغوش دل مى گيرد كه از آن مناجات خمس عشر، جوشن كبير، دُعاى كميل و صباح و... مى تراود و جان تشنه آدمى را (كه هيچ جامى از جامهاى دنيوى سيراب نمى كند) سيراب مى كند .

و مى گويد: اِنَّك سَيِّدى وَ مَولاىَ وَ مُعْتَمَدى وَ رَجائى وَأنْتَ غايَةُ مَطْلُوبى وَ مُناىَ فى مُنْقلبى وَ مَثْواى...;^[18]كسى كه با جان انسانى خويش چنين پيوندى با معبود و معشوق دارد با محدودشدن كدام غريزه دچار عقده خواهد شد . او خواسته انسانى را جانشين خواسته غريزى و شهوى قرار داده و از لذّت برتر، جمال، محبّت و عشق برتر برخوردار گشته است .

آرى براى اين انسان هر چند افسردگى، ترس، كينه و اضطراب از محدوديّت خواهش نفس وجود ندارد، امّا آن جا كه دنيا مانع او از لقاء حق در مقام انديشه و عمل شود، سخت رنج مى برد و افسرده مى گردد و آنانى كه اين ستم را بر او روا داشته اند، دوست نمى دارد . به همين جهت گاهى باتمام خشوع و خضوع چنين مى نالد: اِلهى هذِهِ ازّمَةُ نَفْسى عَقَلْتُها بِعقال مَشيّتِكَ وَ هذِهِ اَعْباءُ ذُنُوبى دَرَاْتُها بِعَفْوِكَ وَرَحْمَتِكَ وَ هذِهِ اَهْوائىَ المُضلَّةُ و كَلْتُها اِلى جَناب لُطْفِكَ وَرأفَتِكَ. فاجعلِ اللّهُمَ صَباحى هذا نازِلا عَلَىَّ بِضياءِ الْهُدى وَ بالسَّلامَةِ فىِ الدّينِ وَالدُّنْيا...»^[19]

به هر حال حصر غريزه جنسى به وسيله عقل و دين نه تنها محروميّتى را در مرتبه انسانى به همراه ندارد كه رافع محروميّت است. و اگر عقل و دين مى گويد : بايد چنين حصرى وجود داشته باشد به خاطر آن است كه در اين محدوديت، در حقيقت رهايى و آزاديست . زيرا (مَنْ لَمْ يُهَذِّبْ نَفْسَهُ لَمْ يَنْتَفِعْ بِالْعَقْل)^[20]كسى كه نفسش را (از هوا و خواهشهاى بعد جسمانى و حيوانى) اصلاح نكند، از عقل (مقام و كمال انسانى را) سود نمى برد.