- اخلاق اسلامى
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- همه صفحات
شناخت كمال نهايى بستگى دارد به شناخت روح انسانى و آخرين حدّ وجودى آن، كه در مسير تكامل بدان مى رسد. اگر به درستى توجّه شود، ما نه به حقيقت روح انسانى آشنايى داريم و نه به آخرين مرتبه رشد وجودى اش دسترسى. و چون روح، يك حقيقتى است كه دست تجربه و علوم تجربى به آن نمى رسد ـ تا آن را مورد شناسايى قرار داده و به آخرين منزل و كمال او آگاه شود ـ تجربه در محدوده امور ماّى بوده و امر مجرّد، خارج از حدود شناسايى تجربه قرار مى گيرد، حتّى عقل نيز آخرين حدّ وجودى روح انسانى را نيافته است تا كمال نهايى را درك كند. اگر چه عقل با دقّت در و جود روح انسانى، به اين حقيقت پى مى برد كه روح انسانى فوق طبيعت است و بر اساس اين قاعده كه: «وجود عالى، حركت به سمت وجود دانى نداشته و آن را طلب نمى كند»، حكم مى كند كه روح انسانى طالب طبيعت نيست تا با وصول به آن، به كمال نهايى اش رسيده باشد. بنابراين، طبيعت و آنچه متعلّق به آن است،نبايد آرمان و آرزوى نهايى انسان باشد.
عقل، به فطرتها در مرتبه انسانى نظر انداخته و به درك اين حقيقت نايل مى شود كه خواسته هاى انسانى داراى حدّ و مرزى نبوده و نامحدود را طالب است;به لذّت، زيبايى و قدرتِ محدود اكتفا نمى كند; به هر چه مى رسد فوق آن را آرزو مى كند. اين نشانگر آن است كه كمال نهايى روح انسانى در نيل به نامحدود است.
آخرين مرحله وجودى انسان، رسيدن به شهود حقّ مطلق، زيبايى مطلق و... است. به هر حال، عقل عالى ترين معرفت انسان را كه با روح انسانى همسان است، ملاحظه كرده و با توجّه به اين كه كمال انسانى در بالا رفتن مرتبه آن معرفت است، حكم مى كند كه كمال نهايى در نيل به عالى ترين معرفت شهودى است كه در پى حركت به سوى شهود مطلق، وجود مطلق و كمال مطلق حاصل مى شود.
خلاصه آنچه گفته شد اينست كه اوّلاً: اخلاق در مرتبه عالى نفس(روح انسانى) مطرح است. ثانياً: كمال ـ به معناى خاص ـ عبارت از رشد وجودى است و در انسان، رشد روح انسانى و ظهور فضايل در آن، كمال انسانى محسوب مى شود. ثالثاً: كمال نهايى انسان، رسيدن به شهود مطلق است. و غرض از ارسال رسل و انزال كتب نيز همين موضوع است. و شايد آيه شريفه زير، راجع به اين معنا باشد:
