رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) دارنده چنين حميت و عصبيّتى را در رديف اعراب جاهلى قرار داده است. تا آنجا كه فرمود: «مَنْ كانَ فى قَلْبِهِ حَبَّةٌ مِنْ خَرْدَل مِنْ عَصَبِيَّة بَعَثَهُ اللّه تعالى يَومَ الْقِيـامَةِ مَعَ أعْرابِ الْجـاهِليَّةِ» ; كسى كه در قلبش به اندازه دانه خردلى تعصّب باشد، خداى متعال او را در قيامت با اعراب جاهلى بر مى انگيزد.

امّا حميت و عصبيت و پافشارى بر حق كه باعث نصرت حق و مجد و شرف خانواده و ملّت است ممدوح بوده و «غيرت» ناميده مى شود^[311].

از حضرت على(عليه السلام) است كه فرمود: «عَلى قَدْرِ الْحَمِيَّةِ تَكُونُ الْغَيْرَةُ^[312]» ; غيرت به قدر و اندازه حميت است.

و نيز فرمود: «إنْ كَنْتُمْ لامَحـالَةَ مُتَعَصّبينَ فَتَعَصّبُوا لِنُصْرَةِ الْحقِّ وَإغـاثَةِ الْمَلْهُوفِ^[313]» ; اگر چاره اى نداريد كه از متعصبين باشيد، پس براى يارى حق و فرياد رسى ستمديده تعصّب كنيد.

اميرالمؤمنين على(عليه السلام) در تحريص و بر انگيختن مردم به يارى خويش مى فرمود: «...لاأَباً لَكُمْ مـاتَنْتَظِروُنَ بِنَصْرِكُمْ رَبَّكُم؟ أَمـا دينٌ يَجْمَعُكُمُ وَلاحَميَّةَ تُحْمِشُكُم؟!^[314]» ; اى ناكسان! براى نصرت و يارى پروردگار خود چرا در انتظاريد؟ آيا دينى نيست كه شما را گرد آورد و آيا حميّت و غيرتى نيست كه شما را (براى دفع دشمن) تكان بدهد.

امام سجاد(عليه السلام) از حميّت مذموم به خدا پناه مى برد و ما نيز از چنين حميتى به خدا پناه مى بريم.

وَ متـابَعَةِ الْهَوى

«متابعت» موافقت كردن است و «هوى» به معناى ميل نفسى است كه امر كننده به بدى مى باشد^[315].