جامعه اى كه در برابر متجاوزين فرهنگى، سياسى، اقتصادى و ارضى و... سكوت اختيار مى كند و در حقيقت لباس ذلّت بر فرهنگ، سياست، اقتصاد و سرزمين و... خويش پوشانده است. و خود را براى انواع ذلّتهاى شهوى و مادّى آماده كرده است. جهاد اين لباس ذلّت و خوارى را مى درد و فجر عزّت را به روى مردم مى گشايد. و به بيان بلند اميرالمؤمنين(عليه السلام)جهاد عزّت براى اسلام است. وِالْجِهادُ عِزّاً لِلاِْسْلامِ^[251] و جهاد با نفس أمّـاره، مطلبى است كه ما را از طاعت شيطان و افتادن در بديها خارج ساخته و به طاعت اللّه درمى آورد. و اين جهاد برتر از جهاد با دشمنان است زيرا كه تحقق آن جهاد در شعاع جهاد با نفس امكان پذير مى شود، و اِلاّ ملّتى كه تن به ذلّت هوى و هوس نفس داده هرگز به جهاد با طاغوت تن نخواهد داد. و چون هواى نفس ، دشمن داخلى است جهاد با آن به مراتب مشكل تر و لازم تر است و چون هميشه و تا آخر با انسان هست جهاد با آن هميشگى است.

اميرالمؤمنين(عليه السلام) فرمود: ما مِنْ جِهاد أفْضَل مِنْ جِهادِ النفسِ^[252] جهادى افضل و برتر از جهاد با نفس نيست.

عزّت اعتبارى

عزّت اعتبارى امرى اضافى است كه واقعيتى ندارد لكن مردم و جامعه آن را براى شخص عزّت اعتبار مى كنند; و چنانچه شرايط تغيير كند، ممكن است همان امر اضافى را ذلّت اعتبار كنند. مانند عزّتى كه مردم براى افراد ثروتمند، رئيس و وابستگان به آنها اعتبار مى كنند. چنانكه براى افراد فقير و نادار و يا ساقط شده از مقام رياست ذلّت را اعتبار مى كنند. اين چنين عزّتى ما به ازائى در خارج و در افراد ندارد و به اعتبار افراد ظاهر بين وابسته است. ممكن است مردم بر طبق شرايطى عكس مسأله فوق را اعتبار كنند. فقر را عزّت و ثروت را ذلّت، وابسته به فلان مقام رياست را ذلّت و دورى از او را عزّت لحاظ كنند. مانند جامعه انقلابى امروز كه عزّت را در نفى وابستگى به رژيم طاغوت مى داند و ذلّت را در وابستگى به آنها. برعكس جامعه ديروز كه عزّت براى طاغوت و وابستگان به آنهابود و عزّت افراد ديگر به اندازه علاقه آنها به شخص شاه بستگى داشت.