اين طلب و خواسته هر چند امرى تكوينى در نفس مى باشد ولكن ظهور فعلى آن ارادى و اختيارى است از آنجا كه مراتب نفس موجود در يك وجود هستند تأثير متقابل آنها در يكديگر حتمى است. عزّت نفس در مرتبه انسانى وابسته به رعايت شرايط عزّت در مراتب نازل نفس است. اگر انسان در مراتب جسمانى و حيوانى به اعمال عقلانى و شرعى اقدام كند; موفّق به عزّت نفس در مرتبه انسانى خواهد شد. ولى غفلت از اعمال عقلانى و شرعى و ارتكاب كارهايى كه با شأن انسانى سازگار نيست; مانع ظهور فعلى عزّت نفس خواهد شد.

انسان به گونه اى آفريده شده كه براى كمال انسانى ناچار از استفاده و بهره گيرى از بدن و بُعد حيوانى و ميلها و كششهاى موجود در آنها است حيات معنوى در دنيا وابسته به حيات مادّى و اصلاح در آن حيات است. اگر چشم از نگاه به نامحرمان بازداشته شود، و دست و پا از خيانت و انحراف دور باشند; حركتى به سوى دزدى، تضييع حقوق، ظلم و... نداشته باشند، و زبان از فحش، ناسزا، غيبت، حرفهاى لغو و... بازگرفته شود; و در معده جز نعمتهاى حلال داخل نگردد. و به طور كلى حركت نفس در مرتبه حيوانى و جسمانى حركتى عقلانى و دينى باشد; استعداد حركت براى پيدايش حيات معنوى و عزّت نفس پيدا خواهد شد. البته براى حركت از حيات مادّى به حيات معنوى و عزّت انسانى ابتداء ايمان، آويختگى به خدا و استعانت از او لازم است. زيرا نبود چنين شرطى كافى است; كه نفس حركتى در شهوات حيوانى و خواسته هاى جسمانى بدون توجه به خواسته هاى انسانى داشته باشد. سيرى كوتاه در دُعاهاى صحيفه سجاديه ما را به چنين ايمان و استعانتى فرا مى خواند. حضرت در بسيارى از مناجاتها و دعاهاى خود، خدا را به كمك مى طلبد. و يارى طلبيدن از خدا براى حركت انسانى در فرازهايى از دُعاهاى صحيفه سجاديه به نحوى است كه حركت نفس از حيات مادّى به حيات انسانى جز در سايه عنايت و استعانت از حق ممكن نيست براى نمونه به چند مورد اشاره مى كنيم.