شخص داراى چنين اخلاقى، تناقض گو است. گفتار، رفتار و افكارش تابع معيار صحيح نيست; به موقعيتى نظر دارد كه گرفتار آن است.دوستى با افراد، خوب سخن گفتن، احترام به ديگران و.. تابع شرايطى است كه بر او حكومت مى كند كه به محض نفى آن شرايط، از دوستى، احترام و خوب سخن گفتن خبرى نيست. در واقع نگاه چنين انسانى به مردم، نگاه ابزارى است. يعنى آنها را با دنياى خود مقايسه كرده و مى سنجد; دنيايى كه گرفتار آن است ـ تا آن جا كه سود مادّى اش اقتضا مى كند، حسن خلق نشان مى دهد. در غير اين صورت، رهايشان مى كند و احياناً ـ اگر برايش مضرّ باشند ـ در صدد نابودى آنها بر مى آيد. افراد داراى چنين اخلاقى عملاً احساس گرا بوده و بسيارى از آنان براى آفرينش، غرض و هدفى قائل نيستند; دين و مسائل آن را از بعد منافع دنيوى نگريسته و تحليل مى كنند. تا آن جا با مذهب و مذهبيون همراه اند كه خساراتى به دنيايشان وارد نشود.

امام حسين(عليه السلام) فرمود: «ألنّاس عَبيدُ الْدُّنْيا وَالْدِّينُ لَعِقُ عَلى أَلْسِنَتِهِمْ يَحُوطُونَهُ ما دَرَّت بِهِ مَعايِشهمْ فَإذا مَحَصُّوا بِالْبَلاءِ قَلَّ الدِّيانُونَ»^[14] ;مردم بنده دنيايند و از دين تنها اسمى بر سر زبانها دارند و تا هنگامى كه زندگى خوشى داشته باشند به گرد دين مى گردند امّا اگر با پيش آمدن ناگوارى امتحان شوند; دينداران رو به اقليّت خواهند رفت.

دنيا و دنياداران در نزد آنان عظيم و بزرگند. آنها فرش متكبرين و عرش متواضعين هستند و اگر اهل دين باشند; دين در حاشيه زندگيشان خواهد بود و بهره آنان از دين محدود به بهره دنيوى است. كسى كه از اخلاق دنيوى برخوردار است، مورد اعتماد نيست; اسرار نگاه نمى دارد; امروز اقتضا مى كند با تو صميمى باشد امّا فردا كه شرايط عوض شد، تمام خدمات گذشته تو را ناديده خواهد گرفت.

على(عليه السلام) صاحب چنين اخلاقى را «همج الرعاع» ناميده است; آن جا كه فرمود : «ألنّاس ثلاثة : فَعالمٌ ربّانيٌ وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَى سبيل نَجاة وَ هَمَجٌ رعاعٌ أَتْباعُ كُلّ ناعِق يَميلُونَ مَعَ كُلَّ رِيح، لَمْ يَسْصِيئُوا بِنُورِ الْعِلْمِ وَلَمْ يَلْجاوُا اِلى رُكْن وَثيق»^[15]