«وَهُوَ الَّذى مَدَّ الاَْرْضَ وَجَعَلَ فيهـا رَواسِيَ وَ أَنْهاراً وَمِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ جَعَلَ فِيهـا زَوْجَيْنِ اثْنَينِ يُغْشِى اللَّيْلَ النَّهارَ إنَّ فى ذلِكَ لاَيات لِقَوم يَتَفَكَّرُونَ^[146]; اوست كه زمين را بگسترد و در آن كوهها و نهرها قرار داد و از هر ميوه جفت جفت پديد آورد. شب را در روز مى پوشاند. در اين پديده ها نشانه هايى است براى گروهى كه مى انديشند.

در آيه 4 از سوره رعد پس از بيان مواردى در بهره گيرى از زمين مى فرمايد: «إنَّ فى ذلِكَ لاَيات لِقَوْم يَعْقِلُونَ; در آن (موارد) نشانه هايى است براى گروهى كه تعقّل مى كنند.»

از آيات فوق به خوبى استفاده مى شود كه رابطه انسان با طبيعت بايد رابطه اى فكرى و عقلى باشد; با تفكّر در برخى از پديده هاى طبيعت به وحدانيّت الهى پى ببرد و آن جا كه مطلق تفكّر قادر نيست ما را به مقصود برساند ـ و لازم است از مقدّمات علمى و پيچيده استفاده شود ـ از نيروى عقل بهره گرفته و تعقّل نمايد.^[147]

تفكر در آيات آفاقى (خواه تفكّر حسّى، خيالى ـ البته به كمك عقل ـ و خواه تفكّر عقلانى) ما را با مبدأ هستى، وحدانيّت، تدبير و حكمت خداوند آشنا مى كند. رابطه ادراكى با طبيعت، براى درك خالق متعال، لازم نيست تفكّر عقلانى محض باشد; بلكه از طريق تجربه و تحليل مسائل مادّى در ذهن (يا يارى جستن از عقل) نيز مى توان با آفريننده هستى آشنا گرديد. و شايد نظر قرآن در آن جا كه افراد را به تعقّل در پديده هاى عالم مادّى فرا مى خواند، تفكّر عقلى محض بدون بهره گيرى از تجربه باشد.

«وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهـارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بِأَمْرِهِ إنَّ فى ذلِكَ لاَيات لِقَوْم يَعْقِلُونَ»^[148].

بر اساس اين آيه نيز كسانى قادرند از طريق «سخّر لكم» به وجود و يكتايى خداوند متعال آگاه شوند كه به تفكّر عقلانى بپردازند.