دلبستگى به رهبر و

دوستدارى امام(عليه السلام)

دوره هفتم، شماره نوزده

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه: دلبستگى به رهبر و دوستدارى امام(عليه السلام)

نويسنده: هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر: مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ: 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع: جیبی 

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«قُلْ ما سَأَلْتُكُمْ مِنْ اَجَر فَهُوَلَكُمْ;

بگو اجر و پاداشى - دوست داشتن اهل بيت(عليهم السلام) - كه از شما خواستم، به سود شما است».

قرآن عزيز. سوره ى سبا آيه ى 47.

دوستارى امام(عليه السلام)

از اين پيش خوانديم(1)كه شناخت پيشوايان دينى نخستين گام به سوى سرزمين شايستگى است و يادآور شديم كه اسلام، شناخت رهبر و امام را مسؤوليّتى همگانى مى داند و بدان توجّه و نگرشى ويژه دارد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - مقاله(شناخت پيشوايان دين).

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مهرورزى به رهبران نيز، گرچه خود ميوه ى درخت شناخت است، امّا به تنهايى و بطور استقلال هم، مورد نظر اسلام مى باشد و اسلام آن را گام ديگرى به سوى سرزمين فرازمند شايستگى مى داند.

پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) مقام شكوه مند حضرت على(عليه السلام)را يادآور مى شدند و آن گاه محبّت و دوستدارى او را سفارش مى فرمودند.

«سوگند به آن كه جانم بر كف او است; اين مرد و شيعيان وى، در رستخيز رستگارانند»(1). و در غدير پس از آن كه امير مؤمنان على(عليه السلام) را به جانشينى برگزيدند چنين فرمودند:

«اَللّهُمَّ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنَ عاداهُ» خداوندا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - الدرالمنثور، ج 6، ص 379.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

دوستدار او را دوست بدار و دشمن خواه او را دشمن(1).

هم از اين روى بود كه گروهى، دوست داران راستين على(عليه السلام) شدند و از مكتب تشيّع كه حقيقت اسلام و آميخته با محبّت و شيفتگى و جانبازى در راه امام است پيروى كردند.

اينك بر پيشانى اين نوشتار، بيان قرآن و پيشوايان دين را درباره ى محبّت و دوستدارى يادآور مى شويم تا به ژرفا و حقيقت آن راه يابيم و پس از آن به انگيزه ى دعوت به محبّت و نقش حسّاس آن مى پردازيم تا آشكار شود كه منظور از اين چنين دعوت و انگيزشى، راهى عاطفى و نيرو آفرين است براى پرواز به افق هاى شايستگى و بايستگى.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - الغدير، ج 1 و جاهاى ديگر.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

تاريخواره ى دوستى و مهر در قـرآن

ابراهيم(عليه السلام) - موحّد بزرگ تاريخ - پس از آن كه فرزند خود اسماعيل را با مادرش در سرزمين مكّه، كنار خانه ى خدا، جاى داد، از خداوند چنين خواست:

«فَاجْعَلْ اَفْئِدَةً مِنَ النّاسِ تَهْوى اِلَيْهِمْ...(1)» خدايا چنين كن كه دل مردمان به ايشان مهر ورزد.

او مى داند كه سُلاله او هنگامى مى توانند پيشوايى مردم كنند كه محبوب آنان باشند چرا كه از رهگذر خواستارى و دوستارى و گرايش دلهاست كه رسالت ها پياده شده و ملّت ها هدايت مى يابند. ابراهيم بزرگ، محبّت مردم را نسبت به دودمانش نه به عنوان خواسته يى شخصى، بلكه چون سودى همگانى، از

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سوره ى ابراهيم، آيه ى 37.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

خدا مى خواهد. و نيز نه به عنوان سود ويژه ى خاندان خود، بلكه براى دستيابى به هدفى والاتر، آن را عنوان مى كند. و هم اين جا بگوييم كه سرآمد دودمان ابراهيم(عليه السلام) - كه او برايشان چنان به مهر دعا كرد- پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) و دودمان پيامبر(صلى الله عليه وآله)مى باشند كه از نسل اسماعيل اند.

پيامبر عزيز ما نيز به هنگام ولادت حضرت امام حسين(عليه السلام) به خانه ى دختر بزرگوار خود حضرت فاطمه(عليها السلام) آمد و از خداوند چنين خواست:

«پروردگارا من در مورد اين نوزاد و برادرش حسن، از تو آنچه را مى خواهم كه ابراهيم در مورد فرزندانش مى خواست، از تو مى خواهم... ايشان و دوستداران ايشان را دوست بدارى و بر دشمنانشان لعنتى فرود آورى كه آسمان و زمين از آن پر شود».

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

قرآن كريم، پاداش رسالت پيامبر(صلى الله عليه وآله) را محبّت به نزديكان ارجمند وى، قرار مى دهد:

«...قُلْ لااَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ اَجْراً اِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِى الْقُربى...» اى پيامبر بگو كه پاداشى بر رسالت نمى خواهم جز دوست داشتن نزديكانم»(1).

چون مودّت و دوستى با آرزوى بقاى محبوب همراه است، گرايش به او شديدتر و ميل به پيروى و شكل گرفتن از رهبرى كه محبوب است در وجود دوستدار زنده تر خواهد بود.

هدف از دوستى

هدف از دعوت به دوستى رهبران دينى در اسلام چيست؟ و آيا اين محبّت داراى چه اثر و نتيجه است؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سوره ى شورى، آيه ى 23.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

آيه يى كه در طليعه ى اين دفتر آورده ايم:

«قُلْ ما سَأَلْتُكُمْ مِنْ اَجْر فَهُوَلَكُمْ»(1)مى رساند كه فايدت دوست داشتن نزديكان پيامبر(صلى الله عليه وآله) عايد دوست داران آن گرامى و مجتمع اسلامى مى شود و آن بزرگوار، اين پاداش را به سود و بهره ى پيروان خود منظور فرموده و به حساب آنان واريز كرده اند و پاداش خود را تنها از خداوند خواهند گرفت:

«اِنْ اَجْرِىَ اِلاّعَلَى اللهِ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَىْء شَهيدٌ(2)» پاداش من جز بر خدا نيست و او بر همه چيز گواه است.

يعنى اين ماييم كه بايد از ره گذر محبّت آنها بهره مند شويم.

امّا اينك بايد به بررسى اين نكته بپردازيم كه آيا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 و 2 - سوره ى سبأ، آيه ى 47.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

سودى كه از محبّت ايشان عايد مى شود، تنها سودى اخروى است يا دستمايه ى عوايد دنيايى ما نيز تواند بود؟

بى شك اين سود، منحصر به پاداش هاى جهان ديگر نيست، بل در اين جهان نيز بسيار سودمند است، دوستارى رهبران دينى، سازنده است، عامل تربيت و پيوند و ارتباط است، محبّت به پاكان انسان ساز است، چرا كه آدمى را به آنها نزديك مى كند و به سوى ايشان مى كشاند تا از وجود سخن، تعليمات، آثار، سيرت و كردارشان بهره گيريم و پيروى كنيم.

گرچه محبّت چون ايمان داراى مراتب و درجاتى است - و كم ترين مرتبه ى آن نيز بى نتيجه نمى باشد و سرانجام هم پس از حساب و كتاب و كيفرهاى اخروى موجب دوستدار اهل بيت است - امّا بايد به هر

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

صورت توجّه داشت كه محبّت وسيله يى براى كشش و جذب و عاملى است براى تهذيب اخلاق و تنظيم اعمال از روى الگو و نماد محبوب است، پس نبايد چنين پنداشت كه محبّت جوازى براى تمام آلودگى ها و انحراف ها، است و نبايد با تكيه بر اين پندار باكى از زشتى ها نداشته باشيم خود را، اهل نجات بدانيم و پاداش هايى را كه براى محبّت تعيين شده به رخ اين و آن بكشيم بى اينكه بينديشيم دوستى چيست، دوستدار كيست و هدف از محبّت كدام است.

آرى، محبّت نجات دهنده است و دوستداران اهل بيت(عليهم السلام) در بهشت جاودان جاى خواهند داشت و بدون محبّت ايشان كردار آدمى نزد خداوند مورد قبول واقع نيست، امّا نخست بايد ديد مقصود از محبّت چيست، آن گاه به پاداش آن چشم دوخت.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

قرآن كه دوستى ذوى القربى را مزد رسالت مى داند در آيات ديگر يادآورى مى فرمايد كه:

مقصود اصلى از آن، پيروى از حق و پيمودن راه خدا است يعنى محبّت وسيله اى براى اين هدف است «قُلْ ما اَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ اَجْر اِلاّ مَنْ شاءَ اَنْ يَتَّخِذَ اِلى رَبِّه سَبيلا(1)»

بگو اى پيامبر كه از شما بر رسالت خويش مزدى نمى جويم جز اين كه هر كس بخواهد به سوى خدا راهى بجويد. يعنى جز هدايت يافتن شما منظورى ندارم، آن هم با اختيار خودتان و بى هيچ اكراهى.

پس، از ديدگاه قرآن، محبّت عاملى است كه به راه خدا رهنمون مى شود، وسيله يى است كه جهانيان اندرز

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سوره ى فرقان، آيه ى 57.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

گيرند و اين است همانكه رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله)، مى خواهد و ابراهيم بزرگوار(عليه السلام)، مى خواسته است، حال نام آن راپاداش مى گذاريديا هرچيزديگر، مختاريد.

و به عبارت ديگر همان طور كه ايمان به خدا مردم را از عمل به احكام بى نياز نمى سازد محبّت به اهل بيت(عليهم السلام) نيز نمى تواند وسيله اى براى بى اعتنايى به احكام باشد پس دوستدار اهل بيت(عليهم السلام) بايد به احكام اسلامى ملتزم بوده و از گناه بترسد، آنگاه است كه اين دوستى به سود او تمام مى شود و او را به پيروى وامى دارد و اگر هم از روى غفلت به گناهى آلوده شد مى تواند چشم اميد به شفاعت و نجات داشته باشد.

تأثير محبت در ارزشمندى كردار از ديدگاه پيشوايان دين

اينك به گفتارهايى از پيشوايان درباره ى دوستدارى

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  14  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مى نگريم:

حضرت على(عليه السلام) از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل مى فرمايد كه مى فرمود:

«شفاعت من نصيب امّت من مى شود، كسانى كه خاندان مرا دوست مى دارند و اينان شيعيان من هستند(1)».

يعنى شفاعت، مشروط به دوستى است، زيرا با دوستى، كشش و علاقه به رهبران حاصل مى شود و انسان در مسير تكامل قرار مى گيرد و آن گاه ممكن است براى كمبودها و غفلت ها مورد شفاعت واقع شود.

امام باقر(عليه السلام) از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل مى كند كه فرمود: «اگر مردى شبها(به عبادت) بايستد، روزها روزه بگيرد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سيرتنا و سنتنا، ص 10.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  15  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

و تمام مال خود را در راه خدا بدهد و پيوسته حج بگزارد امّا به ولايت ولىّ خدا، شناختى نداشته باشد تا از او پيروى كند و كردارش با راهنمايى او همراه باشد، نزد خداوند استحقاق ثوابى ندارد و در رده ى ايمان داران راستين قرار نمى گيرد(1)».

امام صادق(عليه السلام) در خطاب به حصين:

«اى حصين، دوستدارى ما را كوچك مپندار كه دوستى(با ما) از باقيات صالحات است»(2).

دريغا، آنانكه از پيروى و محبّت خاندان پيامبر(صلى الله عليه وآله)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - اَما لَوْانَّ رَجُلاً قامَ لَيْلَهُ وَ صامَ نَهارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَميعِ مالِهِ وَ حَجَّ جَميعَ دَهْرِه وَ لَمْ يَعْرِفْ وِلايَةَ وِلِىّ اللّهِ فَيُوالِيَهُ وَ يَكُونَ جَميعُ اَعْمالِه بِدِلالَتِهِ اِلَيْه ما كانَ عَلَى اللّه حَقٌّ فى ثَوابِه وَلاكانَ مِنْ اَهْلِ الاْيمانِ. وسائل الشيعه، ج 1، ص 7، پاورقى و ص 91.

2 - اعيان الشيعه، ج 12، ص 11.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  16  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

دورى مى جويند چه بى راهه مى روند، به ويژه كه در نهايت جهل و جسارت، دوستدارى اين پاك مردان را به شرك مانند مى كنند و نمى خواهند دريابند كه حقيقت اين موضوع چيست.

ايمـان و محبّت

برخى از روايات تصريح دارد بر اين كه بين ايمان و محبّت ارتباط مستقيم و هماره يى موجود است.

- سلمان از پيامبر(صلى الله عليه وآله)، نقل مى كند كه فرمود:

«هيچ مردى ايمان نمى آورد مگر آن كه خاندان مرا از روى دوستى من، دوست بدارد.

عمر پرسيد: اى پيامبر، نشانه ى دوستدارى خاندان شما چيست؟

فرمودند: دوستى اين مرد - دست خود را بر

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  17  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

حضرت على(عليه السلام) نهادند»(1).

پيامبر(صلى الله عليه وآله) خطاب به على(عليه السلام) فرموده است: «لايُحِبُّكَ اِلاّ مُؤْمِنٌ وَ لايُبْغِضُكَ اِلاّ مُنافِقٌ»(2)

تو را جز فرد با ايمان دوست و جز منافق، دشمن نمى دارد.

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمايد:

«اگر بدين شمشير بر بينى فرد با ايمان فرود آورم كه مرا دشمن بدارد، نخواهد داشت و اگر تمام جهان را در كف منافق بگذارم كه مرا دوست بدارد، چنين نمى كند»(3).

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سيرتنا و سنتنا، ص 13.

2 - سيرتنا و سنتنا، ص 12.

3 - لَوْ ضَرَبْتُ خَيْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَيْفى هذا عَلى اَنْ يُبْغَضِنى ما اَبْغَضَنى وَ لَوْ صَبَبْتُ الدُّنْيا بِجَمّاتِها عَلَى الْمُنافِقِ عَلى اَنْ يُحبَّنى ما اَحَبَّنى - نهج البلاغه عبده، ج 3، ص 149.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  18  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اين ارتباط بين ايمان و محبّت به امام، از اين جهت مى باشد كه دوستى آنان، دوستى حق و حقيقت است و دوستدارانشان بدانان از آن جهت محبّت مىورزند كه آنان را محور حق و رهبران راه حق مى دانند و اين است رمز و نكته ى اين كه نخست بايد رهبران را شناخت و آن گاه با بينايى به آنها مهر ورزيد تا از ره گذر دوستيشان، پيوند با حق، حاصل آيد.

محبّت و عمل

نكته اى مهم كه بيشتر، از آن غفلت مى كنند، بستگى كامل بين محبّت اهل بيت(عليهم السلام) و عمل به دستورهاى دين است، همان طور كه اشاره كرديم، محبّت با ايمان ارتباطى مستقيم و پيوندى استوار دارد پس همان گونه كه ايمان ما را از عمل بى نياز نمى سازد، محبّت نيز

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  19  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

انسان را از قيد عمل رها نمى كند و هيچ گاه دوستدار و پيرو اهل بيت(عليهم السلام) نمى تواند نسبت به گناه بى باك و لاابالى گردد و بدان اهميّت ندهد.

پيشوايان دين ما - كه درود هميشه ى خداوند بر همه ى آنان باد - در برخى از روايات بدين نكته ى مهم اشاره مى فرمايند و پيوند ميان محبّت و عمل را يادآور مى شوند تا همگان بدانند كه دوستى، نيروى پر كششى است به سوى شايستگى.

جابر مى گويد: امام باقر(عليه السلام) مى فرمود: «آن كه ادّعاى تشيّع مى كند آيا همين كه قائل به محبّت ما اهل بيت است بايد اكتفا كند؟ به خدا سوگند، جز كسانى كه از خدا بترسند و اطاعت او را به جاى آورند، پيرو ما نيستند و اينان جز با فروتنى در برابر خداوند، امانت و درستكارى، بسيار به ياد خدا بودن، روزه، نماز، نيكى به

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  20  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

پدر و مادر، وارسى حال نيازمندان از همسايگان و قرض داران و ايتام، راستگويى، خواندن قرآن و... باز شناخته نمى شوند». جابر مى گويد عرض كردم:

اى پسر رسول خدا، ما كسى را بدين صفات نمى شناسيم.

فرمود: «اى جابر به راه باطل نلغزى، آيا كافى است كه مردى بگويد من على(عليه السلام) رادوست دارم و پيرو او هستم و فعّال نباشد؟ پس اگر بگويد رسول خدا را كه از على(عليه السلام) بهتر است دوست مى دارم و از روش او پيروى نكند و به سنّت او عمل ننمايد، دوستى آن گرامى برايش هيچ سودى نخواهد داشت(1)، پس از خدا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - منظور اين است كه دوستى و محبّت براى كسى كه به احكام دين ملزم نيست و نسبت به گناهان بى باك است سودى ندارد و او را از كيفر اعمال رها نمى سازد، اگر چه دوستى اهل بيت(عليهم السلام) همچون ايمان اساس و پايه ى دين است، و مؤمن و دوست آل محمّد(صلى الله عليه وآله) پس از پاك شدن و چشيدن جزاى اعمال خويش، به بهشت خواهد رفت و به اين ملاحظه دوستى اهل بيت(عليهم السلام) سود زيادى خواهد داشت.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  21  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

بترسيد و براى رسيدن به آنچه نزد او است كار كنيد بين خدا و هيچ كس رابطه ى قوم و خويشى وجود ندارد. محبوب ترين بندگان نزد خداوند بزرگ و گرامى ترين كسى است كه پرهيزگار باشد و هيچ كس بر خدا حجّتى ندارد، هر كه مطيع خداست، او ولىّ و دوست ما است و هر كه نافرمانى خدا كند - در حقيقت با كردار و رفتارى كه دارد - دشمن ما است. به ولايت ما جز با كار و ورع دست رسى نيست»(1).

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - كافى، ج 2، ص 74 و بحار، ج 70، ص 97 و نيز در جلد69 روايات بسيارى آمده كه ايمان بدون عمل پذيرفته نمى شود.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  22  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

محبّت، مسؤوليّتى همگانى

دوستى خاندان پيامبر(صلى الله عليه وآله) وظيفه يى است كه همگان در برابر آن مسؤولند و بازخواست خواهند شد.

ابوذر كه از ياران پيامبر(صلى الله عليه وآله) است مى گويد آن گرامى مى فرمود: «در روز قيامت از چند چيز خواهند پرسيد كه يكى دوستى خاندان ما است»(1).

پاره يى از روايات، پدران را در مورد تربيت فرزندان بر اساس آشنا كردن آنها با دوستى خاندان پيمبر(صلى الله عليه وآله)مسؤول دانسته است.

على(عليه السلام) مى فرمايد: «فرزندان خود را بر سه اصل تربيت كنيد: دوستى پيامبرتان، دوستى خاندان پيامبر و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سيرتنا و سنتنا، ص 11.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  23  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

خواندن قرآن»(1).

نقش محبّت در تربيت

با توجّه به آيه ها و روايت ها كه آورديم و در آنها مردم را به محبّت فرا خوانده شده اند، بدين نتيجه مى رسيم كه مهم ترين هدف از اين دعوت اين است كه اين محبّت بايد در همه ى مظاهر زندگى، در اخلاق، اعمال، گفتار روابط اجتماعى و... مؤثر باشد. بايد چهره ى جامعه ى دوستان اهل بيت(عليهم السلام)در ميان جوامع ديگرى بشرى، امتياز و ويژگى و درخششى داشته باشد آنسان كه دستمايه ى افتخار و موجب سرافرازى و سربلندى گردد.

حضرت على(عليه السلام) مى فرمايند: «دوستدار محمّد(صلى الله عليه وآله)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سيرتنا و سنتنا، ص11.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  24  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كسى است كه از خدا اطاعت كند، گرچه از جهت خويشاوندى از آن گرامى دور باشد و دشمن وى كسى است كه معصيت خدا را انجام دهد، گرچه خويشاوند نزديك او باشد»(1).

در قرآن آمده است: «بگو اى پيامبر اگر خدا را دوست داريد مرا پيروى كنيد تا خدا شما را دوست داشته باشد و گناهانتان را بيامرزد و خداوند آمرزنده ى مهربان است»(2)در اين جا اين نتيجه را مى توان گرفت كه دوستدار پيامبر، پيرو خدا و دوستدار خداوند پيرو پيامبرست وهمين نقش محبّت در زندگى و اعمال ما است كه پيروى از خدا و پيامبر و امام(عليه السلام) و دين از

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - غررالحكم، ص 103، چاپ نجف.

2 - سوره ى آل عمران، آيه ى 31.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  25  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مظاهر آن است.

اسلام دوشادوش پرورش هاى فكرى، پرورش هاى عاطفى نيز دارد.

اسلام، پيروان خود را از دو راه اساسى تربيت مى كند:

يكى از طريق استدلال و ارائه قوانين و تحريك انديشه ها.

دو ديگر از راه برانگيختن عواطف و احساسات.

تنها مكتب راستين اهل بيت(عليهم السلام) است كه بين پيروان خويش يعنى شيعيان، اين دو راه را پى مى گيرد، شيعه است كه علاوه بر بينش مذهبى، و راهيابى به سوى حقيقت، دوستدار و شيفته ى آن حقيقت نيز مى باشد. همين شيفتگى و دلبستگى است كه شيعه را به سوى محبوب جذب مى كند، چون آهنى كه در جهت آهن ربا قرار گرفته باشد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  26  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

محبوب شيعه با همه ى ويژگى هايش، نماد تمام و تام انسانيّت است و آن هنگام كه شيعه به سوى اين الگو كشيده مى شود، از اين رهبر شايسته رنگ مى پذيرد و بارى سرانجام و در نهايت، به شايستگان مى پيوندد. آرى، هر جويبارى چون به سوى اقيانوس جارى باشد روزگارى از آن خواهد شد و بدان خواهد پيوست.

امام(عليه السلام)اقيانوس عالم وجود است و ما خردك جويباران پوينده كه با جاذبه ى مهر و دوستى او، به سويش روانه ايم، اگر اين راه درست را بپيماييم و در بينابين از مسير كژى نگيريم و انحراف نپذيريم، بدان اقيانوس خواهيم پيوست وگرنه، يا به مردابى خواهيم ريخت، و يا در گندابى فرو خواهيم رفت.

بديهى است كه محبّت و دوستى بايد نسبت به

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  27  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

رهبران پاك و معصومى باشد كه انسان هايى كامل هستند و الگوهايى تام، چرا كه آدمى در تربيت خود به نمونه هايى نيازمند است تا با ديدن آن ها، رهبرى شده و همراه تبليغ پذيرى سمعى، از تبليغ بصرى نيز برخوردار گردد، به ويژه كه روح انسان در زمينه ى تربيت در برابر آنچه مى بيند انعطاف پذيرتر است تا در برابر آنچه مى شنود.

از اين رو است كه اسلام، پيشوايان پاك و معصوم را به پيروانشان همواره معرّفى كرده و همگان را به دوستى آنها فرا مى خواند تا از اين راه به سوى تكامل خويش گام بردارند.

مخالفان اسلام نيز بدين نكته خوب پى برده بودند كه تنها راه ذلّت مسلمانان را همين مى دانستند كه آنها را از رهبران معصوم و حقيقى خويش دور كنند، بنابراين از همان آغاز دشمنى، در اين راه كوشيدند و مى خواستند چهره ى آنان را دگرگون شده نشان دهند و مردم را از

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  28  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

آنان دور سازند امّا حقيقت، چون آفتاب، پشت ابر نمى ماند و نماند.

ما در پايان اين نوشتار، فرازى از تاريخ را در ديدگاهتان قرار مى دهيم تا نمونه يى از دوستداران راستين خاندان پيامبر(صلى الله عليه وآله) را بشناسيد و به نقش پر مسؤوليّت و حركت زاى محبت بيشتر آگاه گرديد.

هنگامى كه حضرت على(عليه السلام) به شهادت رسيد و معاويه قدرت را به دست گرفت، مى كوشيد تا از دوستان امام(عليه السلام) اعتراف بگيرد كه از دوستى آن حضرت سودى نبرده اند. امّا چون دوستداران على(عليه السلام) او را به حق شناخته و بعد از شهادت آن گرامى نيز، به سترگى و والايى آن بزرگ بيشتر آگاهى يافته بودند، معاويه نمى توانست از آنها چنين اعترافى را بشنود، حتّى، نتيجه ى باژگونه مى گرفت!

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  29  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

يكى از اين دوستان فداكار، عدى بن حاتم طايى بود. او و فرزندانش از سربازان دل باخته و سر سپرده ى راه حق و حضرت على بن ابيطالب(عليه السلام) بودند. سه پسرش با نام هاى زيباى طرفه، طريف و طارف در جنگ صفّين شهيد شدند. پس از گذشت سالها و شهادت اميرمؤمنان على(عليه السلام)، عدى دوباره روياروى معاويه قرار گرفت.

معاويه براى آن كه خاطره يى تلخ را به ياد او آورده باشد، پرسيد: اين الطرفات، طرفه ها كجايند؟ (اشاره به فرزندانش)

پاسخ داد: در صفّين، پيش روى حضرت على(عليه السلام)شهيد شدند.

- على در مورد تو انصاف را رعايت نكرد.

- چـرا؟

- چون فرزندان تو كشته شدند، امّا فرزندان خود او باقى ماندند.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  30  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

- من، انصاف را در مورد على(عليه السلام) رعايت نكردم.

- چـرا؟

- چون على(عليه السلام) كشته شد و من هنوز زنده ام.

آن گاه به درخواست و اصرار معاويه به شرح ويژگى هاى اميرمؤمنان على(عليه السلام) پرداخت تا اشك معاويه بى اختيار فرو ريخت. با آستين آن را سترد و گفت: خدا ابوالحسن را رحمت كند، همين گونه بود كه گفتى، اكنون بگو در فراق او چگونه اى؟

- چون مادرى كه جگر گوشه اش را در دامانش سربريده باشند... .

- چقدر او را به ياد مى آورى؟

- آيا روزگار مى گذارد فراموشش كنم؟(1) 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سفينة البحار، ج 2، ص 170 و مروج الذهب، ج 3، ص 4.