حجــاب

دوره ششم، شماره ده

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه : حجــاب

نويسنده : هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر : مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ: 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع: جیبی

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مقدّمه

پس از پيروزى انقلاب اسلامى پيش بينى مى شد، جامعه به ارزش هاى والاى انسانى - كه اسلام بيانگر آن است - روى آورد و عظمت از دست رفته خود را بازيابد. اگر چه بسيارى از آداب و سنتهاى مبتذل غرب را كنار گذاشته و بسيارى از افراد جامعه به دنبال تحوّل بعد از انقلاب به خودِ انسانى خويش بازگشتند; اما افرادى هم وجود دارند كه ارزشهاى مطرح شده از انقلاب اسلامى را ناديده گرفته و اصرار دارند كه با همان آداب و با همان روش، خود را بيارايند و در اجتماع ظاهر شوند.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

بعد از گذشت چندين سال از پيروزى انقلاب اسلامى، آيا وقت آن نرسيده اينان نيز به خود آمده و حقايقى كه زنجير هواى نفس را از گردنها فرو نهند روى آورند؟ و آيا وقت آن نرسيده كه اينان تسليم شرع و عقل شوند؟

در اين مقال برآنيم كه مسأله مهم حجاب را از ديدگاه عقل و شرع مطرح سازيم تا كسانى كه متعبّد به تكاليف شرعى هستند برهان شرعى و عقلى آن را بدانند و آنانى كه ارجى به اسلام نمى گذارند، به نداى عقل پاسخ گفته و به حجاب كه حافظ و پاسدار ارزشها و اصالتهاى اسلامى انسانى يك زن است، روى آورند.

تعريف حجاب

حجاب عبارت است از اين كه زن، خود را از نامحرم بپوشاند به گونه اى كه اگر پشت پرده قرار مى گرفت،

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

عضو و برآمدگى يى از او ديده نشود و جلب توجّه نمى كرد، و منظور از سِتْر - كه در كتب فقهى - ذكر شده همين است، البته استثنائاتى وجود دارد كه در جاى خود بيان خواهد شد.

حجاب از ديدگاه عقل و شرع

- بدون ترديد آنچه در فقه اسلام بيان شده است; گزاف و بى حساب نيست. بلكه تابع مصالح و مفاسدى است كه در متعلَّق هر حكمى وجود دارد. حرمت شراب، دروغگويى، خيانت در امانت و... به جهت مفاسدى است كه در آنها وجود دارد. و وجوب نماز، روزه، حج و... به دليل مصالحى است كه در آنها موجود مى باشد.

- همچنين واجب بودن حجاب و پوشاندن بدن بيهوده نبوده، بلكه به اقتضاى مصلحت فردى،

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اجتماعى، سياسى، فرهنگى و... بوده كه مورد توجه خداى متعال نيز قرار گرفته است و امر بدان تعلق گرفته است.

- همچنان كه ترك آن داراى مفاسدى است كه ملاك نهى از طرف شارع مقدّس بوده و مورد قرار گرفته است.

- لازم به ذكر است كه عقل به لحاظ محدوديّت و بدان جهت كه در محاصره غرايز، احساسات، خواسته هاى نفس و... قرار گرفته، قادر نيست، به همه مصلحتها و مفسده ها پى برده و علّت حقيقى واجب، مستحب، حرام، مكروه و مباح بودن احكام را كشف كند - اگر چه به نحو جزيى آن هم در برخى از احكام چنين كشفى دارد - و اغلب آنچه به عنوان فلسفه احكام از ديد عقل بيان مى شود به عنوان حكمت است نه علّت.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

برهان عقلى حفظ حجاب

حكم عقل در مورد حفظ حجاب دوگونه است:

1 - خدا امر فرموده است كه زن خود را از نامحرم بپوشاند. آياتى از قرآن(1)، بيانگر امر فوق است. و از آنجا كه خدا مالك انسان است، عقل حكم به اطاعت از مولا و مالك مى كند(2). پس زن بايد بنا به حكم عقل كه امر به اطاعت از فرمان خدا مى كند خود را از نامحرم بپوشاند. اين دليل، براى زن مسلمان متعبّد بسيار عالى است; او در مقابل اين دليل خاضع است، هر چند ممكن است به معيار و حكمت وجوب حجاب و حرمت بى حجابى

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سوره احزاب، آيه 58 و سوره نور، آيه 30 .

2- قرآن ارشاد به حكم عقل كرده و مى فرمايد: اَطيُعوا الله و... (سوره نساء، آيه 59) .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

توجّه نداشته باشد.

2 - حكم ديگر عقل درباره حفظ پوشش صحيح، حكمى استقلالى است. بدين معنا كه به حكم شارع حكيم توجّه نداشته باشد و خود به اين حقيقت نائل شده است كه: بر زن لازم است حجاب داشته باشد. عقل براى حكم خودش مقدّماتى را فراهم مى كند و پس از روشن شدن مقدّمات به نتيجه گيرى مى پردازد.

برهان استقلالى بر حفظ حجاب

انسان عاقل، با ترك شهوت و هرگونه وابستگى نادرست شهوى است كه به رشد وكمال مى رسد.

- ترك پوشش محرّك شهوت است و باعث حاكميّت غريزه بر عقل، و مانع رشد و كمال انسانى است. و هر چيزى كه مانع ظهور انسانيت باشد. بايد كنار گذاشته شود.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

- امّا حفظ حجاب، جلوى بسيارى از تحريكات شهوى و هوى و هوس را خواهد گرفت و ارضاى غريزه را در كانال قانونى آن هدايت خواهد كرد.

لذا به حكم عقل، هر چيزى كه شرط لازم براى كمال و رشد مى باشد بايد اجرا شود، پس حفظ حجاب به عنوان شرط لازم عفّت و حيا و نابودى فحشاء بايد رعايت شود.

سوأل: اين كه ترك پوشش، عامل فحشاء و رعايت صحيح و كامل حجاب شرط لازم براى منع حركتهاى جنسى است، چگونه براى عقل روشن شده است؟

پاسخ: عقل برخى از ابزار كارش را در بعضى از موارد به واسطه تجربه به دست مى آورد.

- نگاهى به جوامع به اصطلاح پيش رفته و كشورهاى در حال توسعه بيندازيد; خيلى دور نرويد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

قدرى به عقب برگرديد (به رژيم گذشته) و نظرى به شمال تهران، خيابان لاله زار، گمرك، و... بيندازيد يك سرى هم به كنار دريا بزنيد! نه خيلى لازم نيست به عقب برگرد، همين الان يك نگاه عيرت انگيز به خانواده هاى لاابالى و بى حجاب يا بد حجاب بكنيد! همه چيز برايتان روشن خواهد شد!

انحراف در غريزه جنسى

مورد ديگرى كه عقل به طور مستقل وارد شده و حكم به پوشش كامل مى كند، جايى است كه انحراف در غريزه جنسى ديگر ايجاد شود. اعتدال در غرايز و هماهنگى آنها با قواى نفس از شرايط لازم رشد و كمال نفس است، غريزه جنسى در صورتى وسيله رشد و كمال خواهد بود كه با توجّه به موقعيتِ ديگر و غرائز و قوا هماهنگ با آنها ارضاء شود. اين اعتدال و هماهنگى در

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

پى اجراى يك برنامه صحيح - كه تمام ابعاد وجودى را مورد نظر توجه قرار داده باشد - به وجود مى آيد. لذا برنامه اى كه غريزه جنسى را از طريق اعتدال خارج كند، مسأله اى ضدّ رشد خواهد بود و چنين برنامه اى محكوم است. عدم پوشش يا پوشش غير مناسب، از عواملى است كه سبب انحراف غريزه در زن و تحريك غريزه جنسى در مرد شده وموجبات سقوط و انحطاط را پديد آورده و جلوى رشد و كمال انسانى را مى گيرد.

آيا مى توانيد به عنوان نمونه زن بى حجابى را معرّفى كنيد كه:

1 - خود به مقام انسانى رسيده باشد.

2 - فرزندان و نسل سالمى را - كه از انحراف مادّى، سياسى، جنسى، به دور باشند - پرورش داده باشد. (با چشم پوشى از آنانى كه در مراكز تربيتى به

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

رشد انسانى راه يافته اند).

3 - سبب انحراف جوانان نشده باشد.

4 - حرمت قيام مردم و خون شهدا و نظام اسلامى را نگاه داشته باشد.

5 - و...

به هر حال، بى حجابى و بدحجابى يكى از عوامل ايجاد كننده انحراف در غريزه جنسى است. و انحراف در غريزه جنسى در ميان قواى نفس ناهماهنگى به وجود آورده و جلوى اصل رشد و كمال را مى گيرد. و هر عاملى كه مانع رشد و كمال انسانى باشد در دستگاه عقل و نزد عُقلا محكوم است پس عقل بى حجابى و بدحجابى را محكوم مى كند .

صحّت مطالب فوق متكى بر اين نكته است كه ما كمال و رشد انسانى را يك حقيقت معنوى بدانيم و براى

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

انسان مرتبه اى فوق مرتبه جسم، نبات و حيوان قايل باشيم. قضاوت ما در برخورد با مسائل و تجزيه و تحليل آنها، از ديدگاه وجودى باشد كه داراى فطرت توحيدى، حرّيت، كمال خواهى و معرفت طلبى است; ولى اگر اساس زندگى را بر بُعد مادّى و حيوانى قرار دهيم و از اين ديدگاه به انسان و دنيا بنگريم مسائل عقلى هيچ معنا و مفهومى نمى تواند داشته باشد.

حجاب از ديدگاه شرع

قبل از بيان ديدگاه شرع، اين مطلب لازم به ذكر است كه دين رابطه مستقيم با دستگاه عقلانى انسان داشته و بُعد حيوانى و نباتى وجود انسان قابليت پذيرش مذهب را ندارد.

آنان كه از بُعد حيوانى به دين مى نگرند، ميل و رغبت به ديندارى ندارند، زيرا آزادى غرايز (غريزه

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  14  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

جنسى، غضب، خواسته هاى تن و...) در نفى دين است، آنچنانكه رهايى عقل و حريت آن در پرتو دين و انجام تكاليف و وظايف دينى است. آنان كه از پشت عينك غرايز به مسائل دينى مى نگرند و آنها را تجزيه و تحليل مى كنند، انسان را اسير مى بينند. اين يك حقيقت است كه دين بُعد حيوانى انسان را به بند مى كشد و كنترل مى كند; ارضاى خواسته هاى آن را از راه هاى غير شرعى حرام مى داند. اغلب آنهايى كه انتقاد به مسايل دينى دارند و آنها را قابل اجرا نمى دانند، براى همين است كه حقايق مذهبى را در دستگاه خواسته هاى حيوانى تحليل مى كنند.

رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) فرموده اند:

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  15  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«اِنَّما يُدْرَكُ الخَيرُ كُلُّهُ بِالعَقلِ، وَلا دينَ لِمَن لا عَقْلَ لَهُ»(1). تمام خير، منحصراً در عقل قابل درك است; و هر كس كه عقل ندارد، دين ندارد.

اين حديث مؤيدى قوى براى اثبات مطلب فوق است، كه انسان تنزّل يافته در مرحله حيوانيّت دين ندارد، زيرا دين در مرحله عقل مطرح مى شود.

امام على ابن ابيطالب(عليه السلام) فرموده اند:«رَأسُ الّدِينِ مُخالَفَةُ الَهوى»(2);اساس دين، مخالفت با هواى نفس است; اين روايت بيانگر آنست كه دين محدود كننده خواسته هاى حيوانى است.

نتيجه اين كه: ما بايد دين را از ديدگاه عقل بررسى

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- ميزان الحكمة، ج 3، ص 379.

2- شرح غرر و درر آمدى، ج 4، ص 53 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  16  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كنيم نه از پشت عينك هواهاى نفسانى. تأكيد مذهب بر حجاب نيز بايد از همين ديدگاه ارزيابى شود; والا فرياد بُعد شهوانى اينست كه: چادر را از سر زن برداريد; بگذاريد زن عريان به خيابان بيايد و...! مانعِ تمتُّعاتِ زن از مرد و مرد از زن نشويد و...!

پوشش اسلامى از لحاظ شرع

«يااَيّهَاالنَّبِىُ قُل لِاَزوأجِكَ وَ بَناتِكَ وَ نِساءِ المُؤمِنينَ يُدنينَ عَلَيهِنَّ مِنْ جَلابيبِهنَّ ذالِكَ اَدْنى اَنْ يُعرَفْنَ فَلا يُؤذَيْنَ وَ كانَ اللهُ غَفُوراً رَحيماً»(1); اى پيامبر، به زنان و دختران خود و به زنان مؤمنين بگو، تا خود را به وسيله جامه اى كه تمام بدن آنها را فراگيرد بپوشانند (به نحوى كه جايى از بدنشان در منظر و ديد نامحرمان نباشد.) اين

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سوره احزاب، آيه 59 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  17  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نزديكترين چيزى است كه آنها به عنوان اهل عفّت شناخته شوند، پس(در اين صورت، افراد هرزه) متعرّض آنها نمى شوند و اذيّتشان نمى كنند.

در مورد كلمه «جِلْباب» گفته شده است:

«أَلجِلبابُ: الَرَّداءُ الَّذى يَستُر مِن فَوق الى أسفَل اَوكَلُّ ما يُستَتَرُ بِهِ مِنْ كِساء أو غَيرهِ و جَمْعُهُ جَلابيب»(1); «جِلْباب» روپوشى است كه از بالا تا پايين را مى پوشاند. يا هر چيزى كه بدن به سبب آن پوشيده مى شود. خواه كساء باشد يا غير آن. و جمع آن «جَلابيب» مى باشد.

در معجم الوسيط آمده است:

«جلباب» پيراهن و يا جامه اى است كه تمام

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- معجم الفاظ القرآن، ج 1، ص 212 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  18  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

لباسهاى بدن را فرا مى گيرد.

به هر حال، آيه دلالت دارد بر اين كه زنان بايد از روپوش كامل جهت پوشش تمام بدن و اندام استفاده كنند; پوششى كه مُعّرِفِ شخصيت و عفتِ زنِ مؤمن باشد. اين موجب مى گردد كه افراد لاابالى جرأت نكنند به او جسارت كرده و به ديد شهوت و هوسرانى به او بنگرند.

در سبب نزول آيه فوق چنين بيان داشته اند: كه زنان براى نماز به مسجد مى آمدند و نماز را به امامت رسول خدا(صلى الله عليه وآله) به جاى مى آوردند. شب كه براى نماز مغرب و عشاء از خانه خارج شده و بيرون مى آمدند جوانها بر سرِ راهشان مى نشستند و متعرّض آنان شده، اذيّت مى كردند. اين آيه براى جلوگيرى از اين عمل زشت نازل شد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  19  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

از مطلب فوق استفاده مى شود كه علت گستاخى جوانان نبودنِ پوشش كامل زنها بوده است:

«وقُل لِلْمُؤمِناتِ يَغْضُضْنَ مِن أَبصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُروُجَهُنَّ وَ لايُبدينَ زينَتَهُنَّ اِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها وَلْيَضرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُيُو بِهِنَّ...»(1); (اى پيامبر) به زنان با ايمان بگو، ديدگان خويش را(از مردان نامحرم) فرو خوابانند، و نهان جاى و دامن خويش را(از پليدى) محفوظ داشته و مواضع زيور و آرايش خود را ظاهر نسازند. مگر آنچه از آن(مواضع) ظاهر است; (مانند وجه و كفّين) و گريبان و سينه خويش را با مقنعه و سرپوش بپوشانند. در آيه فوق يك استثناء وجود دارد و آن «اِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها» است كه به نظر اكثر علما حمل برگِردى صورت، و دو

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سوره نور، آيه 30 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  20  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

دست (از مچ تا سر انگشتان) مى شود. و فتواى امام خمينى(قدس سره)هم همين است(1).

در «عروة الوثقى» نيز چنين آمده است: «بر زن واجب است كه تمام بدنش را به جز چهره و دو دست(از نوك انگشتان تا مچ) را از نامحرم بپوشاند; اما شرط عدم پوشش براى چهره و دو كف دست اين است كه عريان بودن آن دو به جهت لذّت بردن و ريب(2)نباشد. در غير اين صورت، پوشش آنها هم واجب است و نظر كردن (از روى لذّت و ريب) حرام است. و اين جا استثناء نيست، حتى افراد مَحْرَم نيز بايد با وجود لذّت

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- «پوشاندن تمام بدن به جز وجه و كفين براى زن واجب است» رساله امام خمينى، ص 363، چاپ اسفند 1362، نشر روح .

2- نگاه از روى شبهه(نگاه شهوت آلود) .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  21  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

و ريبه چشم فرو بندند و از يكديگر بپوشانند. و احتياط اين است كه زن، از ناف تا زانوى خود را از محارم بپوشاند(خواه لذّت و ريبى در كار باشد يا نباشد) چنان كه احوط پوشاندن چهره و دو دست از نامحرم است(خواه لذّت و ريبى باشد يا نباشد)(1)».

اين مطلب لازم به ذكر است كه اگر چه بر اساس فتواى علما، آنچه از پوشش بر زن واجب است، پوشاندن تمام بدن به جز دستها از سرِ انگشتان تا مچ و گِردى صورت مى باشد، لكن گاهى لازم است كه خانمها حتى همين مقدارِ استثناء شده را بپوشانند و بَعد در جمع نامحرمان داخل شوند. زيبايى چهره آن گاه، كه فردى را بفريبد و فساد فرد و اجتماع را به دنبال داشته

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- عروة الوثقى، باب ستر و ساتر، ص 184 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  22  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

باشد و سبب لذّت و ريبه و شهوت شود، به عنوان مقدّمه حرام و فساد بايد پوشيده شود. معيار در احكام اسلامى مصالح و مفاسد در متعلَّقات احكام است. نفسِ چنين معيارى عقلى است، خواه عقل آن مصالح و مفاسد را درك كند يا نكند.

حكم پوشش از جانب اسلام براى زن به خاطر مصالح اجتماعى و بدان جهت است كه مفاسدى را به وجود نياورد. پوشش زن بايد به نحوى باشد كه مصلحت فردى و اجتماعى را در بر داشته باشد. لباسهاى جلف و نازك با شكلهايى - كه نظرها را به خود جلب و خواهش نفسانى را برانگيزد - در اصطلاح شرع و دين، حجاب و ستر محسوب نمى شود. لذا در رساله امام- خمينى(قدس سره)در پاسخ اين سؤال كه: «حدود حجاب اسلامى براى بانوان چيست... و اصولا چه كيفيتى در

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  23  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

پوشش زن در برابر افراد نامحرم بايد رعايت شود؟» آمده است: «واجب است تمام بدن زن به جز قرص صورت و دستها تا مچ، از نامحرم پوشيده شود و لباس مذكور اگر مقدار واجب را بپوشاند مانع ندارد; ولى پوشيدن چادر بهتر است و از لباسهايى كه توجّه نامحرم را جلب كند، بايد اجتناب شود(1)».

در آيه 30 از سوره نور، پس از آن كه خداوند تكليف زنان را در پوشش اسلامى روشن مى نمايد، به مطالب ديگرى نيز اشاره مى نمايد كه به ترجمه آن مى پردازيم:

«زينت و زيبايى خود را ظاهر نسازند، مگر براى شوهران، يا پدران، يا پدران شوهران، يا فرزندان خود، يا فرزندان شوهران خود، يا برادران خود، يا پسران

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- رساله امام خمينى، ص 363، چاپ اسفند 1362، نشر روح .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  24  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

برادران خود، يا خواهرزادگان، يا زنان خود(يعنى زنان مسلمان) و يا كنيزان ملكى خويش، و يا اتباع(مردانى كه حاجت و رغبت به زن ندارند) و اطفالى كه هنوز بر نهان جاى و عورات زنان آگاه نيستند و آن طور پاى بر زمين نكوبند(و قدم بر ندارند) كه زيور پنهانشان معلوم شود. اى گروندگان به خدا، همگى به سوى خدا توبه كنيد. باشد كه رستگار شويد».

نكته اى كه ذكر آن ضرورى مى نمايد اين است كه نظر و پوشش در اسلام فقط اختصاص به زن ندارد، بلكه مردان هم در نوع نظر و پوشش مورد خطاب قرآن مى باشند. آنجا كه مى فرمايد:

«قُلْ لِلمُؤْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِم وَ يَحْفَظوا

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  25  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أزْكى لَهُمْ اِنَّ اللهَ خبيرٌ بِما يَصْنَعوُن»(1); (اى پيامبر)، به مؤمنين بگو: از ديدگان خويش را فرو خوابانند(و به نامحرم نظر نيندازند) و عورات (نهان جاى) خود را از نظرها بپوشانند. اين براى آنان پاكيزه تر است، زيرا خدا آگاه است به آنچه مى كنند.

پس، مرد مسلمان نيز بايد نهان جاى خود را بپوشاند. و از پوشيدن لباسهايى كه هوسها را برمى انگيزد جدّاً اجتناب نمايد. زيرا پوشيدن لباسهاى جلف و شهوت انگيز مقدمه فساد در اجتماع است و مقدّمه حرام از نظر شرع حرام مى باشد.

نگاه به نامحرم

اگر چه اسلام به زن اجازه داده است كه كفّيْن و چهره

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سوره نور، آيه 29 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  26  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

او ظاهر باشند، ولى از نگاه نامحرمان به يكديگر و محرمها به نحو شهوت آلود نهى فرموده و براى آن عذاب دردناكى را وعده داده است. و نيز براى كسانى كه از نگاه شهوت آلود بپرهيزند، وعده ثواب عظيم داده است. در اين مورد به بيان چند روايت مى پردازيم.

رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه وآله) فرموده اند:

«مَنْ مَلاَءَ عَيْنَهُ مِن حَرام مَلاَءَ اللهُ عَينَهُ يَومَ القيامَةِ مِنَ النّارِ اِلاّ أنْ يَتُوبَ وَ يَرجِعَ»(1); كسى كه چشمش را از حرام پركند، خداوند روز قيامت چشمش را از آتش پر مى كند; مگر اين كه توبه نموده و بسوى(نيكى و) رضاى خدا بازگردد.

و نيز فرموده اند: «أَلنَّظَرُ سَهْمُ مَسْموُمٌ مِن سِهامِ اِبليس

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1-ميزان الحكمة، ج 10، ص 77 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  27  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

فَمَن تَركَها خَوْفاً مِنَ اللهِ أعْطاهُ اللهُ ايماناً يَجِدُ حَلاوَتَهُ فى قَلبِهِ»(1); نگاه(به نامحرم) تيرى مسموم از تيرهاى شيطان است، پس، كسى كه آن را براى خوف و ترس از خداى عزّوجل ترك كند، خداوند ايمانى به او عطا كند كه شيرينى آن را در قلبش بيابد. امام صادق(عليه السلام)فرموده اند: «أَلنَّظْرَةُ بَعدَ النَّظْرَةِ تَزْرَعُ فِى اْلقَلبِ الشَّهوَةَ وَ كَفى بِها لِصاحِبِها فِتْنَةً»(2); نگاه(شهوت آلود) بعد از نگاه، شهوت را در قلب مى افشاند و كافى است كه نظر كننده را در بلا و گرفتارى و گناه بيندازد.

چند مسأله از عروة الوثقى

نگاه كردن به نامَحْرَم - خواه مرد به زن نامَحْرَمْ و زن

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- ميزان الحكمة، ج 10، ص 78 .

2- وسائل الشيعه، ج 14، ص 139 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  28  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

به مرد نامحرم - جايز نيست، مگر اين كه ضرورتى باشد. و گروهى از فقها، گردى صورت و سر انگشتان تا مچ دست را استثناء كرده و چنين بيان داشته اند كه نظر به اين دو مورد، در صورتى كه همراه با لذت و ريبه نباشد جايز است. و گفته شده كه نظر به آن دو مورد فقط يك مرتبه جايز است و تكرار جايز نيست. ولى احوط اين است كه به طور مطلق حتى يك مرتبه نيز نگاه نكنند - خواه التذاذى در كار باشد و يا نباشد - ولى نظر به محارم كه نكاح آنان حرام دائم است، خواه نسبى يا رضاعى يا مصاهره، غير از عورت (نهان جاى) حرام نيست، ولى در صورت التذاذ و ريبه به هيچ وجه جايز نبوده و حرام است. همچنين نگاه زنان به مردان مَحْرَمْ در صورتى كه به غير عورت و غيرالتذاذ ريبه و باشد-

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  29  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

جايز است(1).

حجاب در ديدگاه غرب و شرق

اگر پا به جامعه غرب بگذاريم و با دقّت، در رفتار، و گفتار و روابط اجتماعى آنان بنگريم، حيات اجتماعى و فردى را بر دو محور استوار خواهيم يافت:

1 - احساس و تجربه

2 - شهوت و ارضاى اميال حيوانى

پراگماتيسم، شناخت تجربى را محور واقعيت قرار داد و فرويديسم غريزه جنسى را.

دنياى غرب كه از كليسا سرخورده شده بود و مسايل خشك و بى پايه آن را نمى توانست تحمّل كند، به استقبال اين دو شتافت و مسايل كليسايى را در يك

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- عروة الوثقى، ص 626 - 625، مسأله 31 و 32 كتاب النكاح .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  30  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

چهارديوارى محبوس كرد و به يك زندگى ماشينى و مادّى همراه با آزادى شهوى روى آورد و حياتى بر اساس شهوت و احساس بنيان نهاد.

در ديدگاه شهوى غرب، «حجاب»، به اسارت كشيدن زن و علّت سرخوردگيهاى شهوى است و عقده حقارت به دنبال مى آورد. بنابراين معتقدند كه: براى اين كه جلوى عقده حقارت را بگيريم بايد زن و مرد را در خواسته هاى جنسى و هواهاى نفسانى كاملا آزاد بگذاريم.

و «فرويد و اتباع او، مدعى هستند كه اخلاق كهن را در امور جنسى بايد واژگون و اخلاق جديدى را جايگزين آن نمود. به عقيده فرويد و اتباع وى، اخلاق جنسى كهن بر اساس محدوديّت و ممنوعيّت است و آنچه ناراحتى بر سرِ بشر آمده از ممنوعيّتها، محروميّتها،

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  31  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

ترسها و وحشتهاى ناشى از اين ممنوعيّتها - كه در ضمير باطن بشر جايگزين گشته - شده است»(1).

معناى از بين بردن ممنوعيت اين است كه حيا و عفّت و ارضاى شهوت از طريق ازدواج مشروع را از ميان بردارند و به زنان آزادى بدهند كه با آرايش و قيافه مهيّج شهوت به اجتماع وارد شوند. و به مردان اجازه دهند آن طور كه مى خواهند با زنان معاشرت داشته باشند.

البته بر مبناى احساس گرايى - و استخدام آن در بُعد حيوانيّت - و شهوت گرايى، ايده اى جز آزادى شهوت نمى توان داشت. و آگاهى ما از انسان بيش از اين نخواهد بود كه او را در يك حيوان شهوى خلاصه كنيم. آن چنان مبنايى اين چنين نتيجه اى خواهد داد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- اخلاق جنسى در اسلام و جهان غرب، ص 19 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  32  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اميرالمؤمنين(عليه السلام) در يك جمله كوتاه پاسخ اين عقيده را داده اند:

«عَبْدُ الشَّهْوَةِ أذَلُّ مِنْ عَبْدِ الرِّق»(1); بنده خواسته هاى نفسانى، ذليل تر از بنده زر خريد است.

چرا ذليل تر نباشد، در صورتى كه او جسمش در بند است و اين روح و جانش به زنجير شهوت بسته شده است.

اعتراض ما به غرب اين است كه چرا به نام آزادى و تمدّن عظمت انسانى را قربانى شهوت و حيوانيّت كرده و به ديد حيوانى به او مى نگرد؟!

اى زنان با عفّت ايرانى، آيا اين طرز فكر به نفع شماست يا به ضرر شما؟ قضاوت را به خودتان واگذار مى كنيم.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- شرح غرر و درر آمدى، ج 2، ص 352 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  33  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

در اين جا به اين نكته اشاره مى كنيم كه آزادى زن در غرب، آزادى در سرنوشت، عقيده، سياست، تفكّر و اقتصاد نيست; بلكه آزادى در شهوت و آلت هوسرانى مرد قرارگرفتن است. اين گونه آزادى بر پايه همان بينشى است كه مى گويد:

اساس شناخت تجربه و حس، و اساس محور حيات انسانى، غريزه جنسى است. در صورتى كه اسلام در جبهه مقابل اين بينش قرار داشته و بيان مى دارد:

«مَنْ تَرَكَ الشَّهَواتِ كانَ حُرّاً»(1); كسى كه خواسته هاى نفسانى را ترك كند( و در ارضاى آنها قانون شرع را مراعات نمايد) آزاد مرد است.

آزادى، در بندگىِ شهوت نيست. آزادى، در عبوديّت خداوند است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- ميزان الحكمة، ج 2، ص 352 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  34  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اميرالمؤمنين على(عليه السلام)فرموده اند: «مَنْ قامَ بِشَرائِطِ الْعُبوُديَّةِ اُهِلَّ لِلْعِتْقِ»(1); كسى كه به شرايط بندگى تن داد شايسته آزادى است.

دولتهاى غربى نه تنها به نام آزادىِ شهوى، افكار ملّتهاى خويش را به بند كشيدند و عزّت و عظمت انسانى و معنوى را از آنها گرفتند، بلكه براى به زير سُلطه كشيدن ملّتهاى شرق نيز از همين روش استفاده كردند. و ملّتهاى مسلمان و غير مسلمان را عملا به اين بينش پوچ و بيهوده سوق دادند. شكست مسلمانان در اندلس(اسپانيا)، عقب ماندگى مسلمانان و مستعمره بودن ممالك اسلامى نتيجه شوم اين بينش غربى است. با اين تفاوت كه غرب در پرتو احساس گرايى، اگر چه خدا و معنويّت را از صفحه زندگى خارج ساخت ولى با

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- شرح غرر و درر آمدى، ج 5، ص 314 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  35  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

تلاش دانشمندان به دنياى صنعت و تكنيك قدم گذاشت و در دنياى ماديّت براى خود اعتبارى كسب كرد. اما در كشورهاى اسلامى كوشيدند با تبليغ احساس گرايى و آزادى شهوت، خدا و قرآن را از صحنه حيات بشرى خارج كنند; ولى ديگر اجازه تلاش و اكتشاف را به آنها ندادند تا خريدار و مصرف كننده خوبى براى كالاهاى غربى باشند چنان كه قبول كنندگان خوبى در بينش ماديگرايى و شهوت گرايى گرديدند.

نظر خوانندگان محترم را به يك داستان تاريخى جلب مى كنيم، كه شاهدگويايى است بر اين كه آزادى شهوى با يك ملّت چه مى كند و در اين رابطه كشورهاى شرقى و آمريكاى لاتين نمونه بارزى هستند كه امروز مشاهده مى كنيم.

«در داستان موسى بن عمران(عليه السلام) آمده، او با

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  36  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

تلاشهاى پيگير خود بتدريج بر ستمگران پيروز شد و پرچم توحيد و عدالت را در نقاط مختلف زمين به اهتزاز درآورد... موسى(عليه السلام) براى نجات ملّت انطاكيه(1)، راهى جز سركوبى ستمگران و فتح آن نمى ديد، براى اجراى اين امر سپاهى به فرماندهى يوشع و كالب تشكيل داد و با آن سپاه بسوى انطاكيه رهسپار گرديد. عده اى از مردم نادان و بى خبر و اغفال شده انطاكيه به يكى از دانايان خود گفتند كه موسى(عليه السلام) آمده است تا ما را بكشد و از ديارمان خارجمان گرداند، چاره اى بيانديش. او پس از انجام دادن كارهايى و نتيجه نگرفتن از آنها چنين گفت: كه ما، جز مكر و حيله راهى نداريم; پس براى سركوبى سپاه موسى(عليه السلام) راه عجيبى را به

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- در متن عربى(اريحا) آمده است كه بعضى آن را به انطاكيه ترجمه كرده اند.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  37  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مردم انطاكيه پيشنهاد كرد - كه همواره براى شكست هر ملّتى استعمارگران از همين راه استفاده مى كنند - و آن اين بود كه، مردم انطاكيه از راه اشاعه فحشا و انحراف جنسى و گرفتن پوشش از بدن زنان و دختران وارد عمل گردند. دختران و زنان را بيارايند و آنها را همراه اجناسِ مورد نياز سپاه موسى(عليه السلام)، به عنوان خريد و فروش وارد سپاه كنند و سفارش كرد، كه هرگاه كسى از سربازان سپاه موسى(عليه السلام) خواست قصد شهوترانى با آنان راكند، مانع او نشوند; و گفت اگر يك مرد از آنان(زنا) كند شما را بس است و بر شما پيروز نخواهند شد.

آنها همين كار را انجام دادند و طولى نكشيد كه عدّه اى از سپاه موسى با نگاه هاى هوس آلود خود به بدن نيمه عريان زنان آرايش كرده، رفته رفته در پرتگاه انحراف جنسى قرار گرفتند. كار رسوايى به آن جا كشيد

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  38  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كه....

كم كم بر اثر شهوت پرستى، اراده ها سست شد; بيماريهاى مقاربتى و طاعون زياد گرديد; تا آن جا كه نوشته اند: بيست هزار و به قولى هفتاد هزار نفر از سپاه موسى(عليه السلام)به خاك سياه افتادند(1)...

اين واقعيّت تاريخى، فلسفه لزوم پوشش براى زنان را مجسّم مى كند. اين واقعيّت را بر اثر عدم پوشش، به صورت گسترده تر و مدرن تر در اجتماعات امروزى مى نگريم، كه با كمال تأسّف بدين وسيله به اقتصاد، فرهنگ، اخلاق، استقلال، شخصيّت و همه چيز انسان از پشت خنجر زده مى شود. و افراد اجتماع غافلند كه در اين مسير چه امتيازاتى را از دست داده و در چه پرتگاهى قرار مى گيرند».

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- بحارالانوار،ج 13، ص374 - 373،به نقل ازكامل التواريخ ابن اثير.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  39  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

موقعيّت زن در اجتماع

چند سؤال:

- آيا با آزاد گذاشتن زن به گونه اى كه با هر شكل و لباس و كيفيّتى در اجتماع ظاهر شود، ارزش اجتماعى او را حفظ كرده ايم؟!

- آيا با استخدام زن در ادارات دولتى، سازمانهاى خصوصى و نشاندن او در محيطهاى آموزشى و... در كنار مرد موقعيّت اجتماعى اش را به او داده ايم؟!

- آيا با ناديده گرفتن مسايل محرم و نامحرم و قرار دادن زن در منظر مردم و اجتماع، ارزش اجتماعى و انسانى زن حفظ شده است؟!

- و آيا...

كسى مخالف كار و تلاش زن در اجتماع نيست; كسى مخالف باسواد شدن زن نيست; كسى مخالف

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  40  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اعلام نظر نمودن زن نيست; اصل مسأله اين است كه جامعه چه ديدى نسبت به زن بايد داشته باشد.

با نهايت تأسّف بايد بگوييم: در عصر حاضر جوامعى كه بينش مادّيگرايى و شهوت گرايى در آنها حاكم است، زن را از ديد شهوت و تجارت همچون كالاى تجارتى مى بينند. وسيله اى كه مى تواند، راهگشاى استعمار باشد; وسيله اى كه فحشا را گسترش مى دهد; ابزارى كه تخدير كننده اجتماعات است; وسيله اى كه جوانان پُر استعداد و نابغه را از نبوغ مى اندازد و مانع رشد جهان سوّم مى شود; وسيله بازاريابى، فروش كالا، و ظرفى براى ارضاى شهوت مردها و... مى باشد، اين ديد براى جامعه انسانى و بشرى يك فاجعه و مصيبت است و بايد عزا بگيرد.

اما ديد اسلام اين نيست. در ديدگاه اسلام زن و مرد

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  41  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

هر دو از روح الهى برخوردارند; «وَ نَفَخْتُ فيهِ مِنْ رُوحى...»(1)از روح خودم(كه آفريده ام) در انسان دميدم. و آيات ديگرى همچون «وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الاَْبْصارَ وَ الاَْفْئِدَةَ»(2); «وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنى آدَمَ...»(3); «اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللهِ اَتْقاكُمْ»(4); «لَقَدْ خَلَقْنا الاِْنْسانَ فى اَحْسَنِ تَقْويم»(5); و... درباره زن و مرد، هر دو، نازل شده است.

به آيات فوق خوب بنگريد، در تمامى آيات نوع انسان مورد نظر است كه شامل زن و مرد مى باشد. آيا زن در اسلام تحقير شده است، يا مى تواند با به ظهور رساندن قواى انسانى و رشد عقلى و تكامل روحى پا بر

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سوره ص، آيه 72 .

2-سوره سجده، آيه 9.

3- سوره اسراء، آيه 70 .

4- سوره حجرات، آيه 13 .

5- سوره التين، آيه 4 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  42  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

فَرْق طبيعت و ماديّت و شهوت بگذارد و به افتخارات عالم ملكوت(چون آسِيَه، مريم، خديجه و فاطمه - سلام الله عليهم اجمعين -) برسد.

در ديدگاه اسلام، زن يك مربّى است كه قادر است در دامن عفّت و شرف خود جوانان برومند، متديّن، پاك، خداشناس و خدمتگزار به اجتماع بشرى تحويل دهد. زن آرام بخش مرد در مشكلات و گرفتارى هاى طاقت فرساى اجتماعى است. به مرد نيرو مى بخشد و او را براى تلاش بيشتر با اعصابى راحت آماده مى كند و مرد را به افتخارات بزرگى نايل مى گرداند. در واقع او به منزله پزشك روانكاواست و به دردهاى لاعلاج روحى شوهر رسيدگى كرده و شربت محبّت و مهربانى و صبر مى نوشاند.

زن در اجتماع، معلّم و مربّى و استاد مدرسه اى

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  43  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

است كه پايه تعليمى و تربيتى تمام مدارس و دانشگاهها و تمام سازمانهاى ادارى و غيره مى باشد.

آيا زن يك معلّم براى جامعه انسانى باشد بهتر است يا ابزارى براى بازاريابى؟

آيا زن يك موجود انسان ساز باشد بهتر است يا آلتى براى تخدير جوامع بشرى؟

آيا زن با حجاب و با عفّت و پرستار خوب و حافظ كيان جامعه انسانى باشد، بهتر است يا وسيله اى براى شهوت رانى؟

اى زنان محترم، خداوند متعال به شما انديشه داده است بينديشيد و بر اساس عقل انتخاب كنيد. نگذاريد براى شما انتخاب كنند.

در پايان به يك آيه و چند حديث راجع به وظايف زنان اشاره مى كنيم:

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  44  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

چگونگى بيعت زنان با پيامبر(صلى الله عليه وآله):

«يا اَيُّهَاالْنَبِىُّ اِذا جاءَكَ الْمُؤْمِناتُ يُبايِعْنَكَ عَلى أنْ لايُشْرِكْنَ بِاللهِ شَيْئاً وَلايَسْرِقْنَ وَ لا يَزْنينَ وَ لايَقْتُلْنَ اَوْلادَهُنَّ وَ لا يَأْتينَ بِبُهْتان يَفْتَرينُهُ بَيْنَ أَيْديهِنَّ وَأرْجُلِهنَّ وَ لايَعصينَكَ فى مَعرُوف فَبايعْهُنَّ وَ اسْتَغْفِرْلَهُنَّ الله، اِنَّ الله غفورٌ رحيمٌ»(1); اى پيامبر، آنگاه كه زنان با ايمان جهت پيمان بستن با تو، به نزدت مى آيند(بايد وظايف ذيل را بپذيرند): 1 - بَر اين كه نبايد چيزى را شريك خدا قرار دهند. 2 - و نبايد دزدى كنند.(زن بايد با اذن شوهر در اموال او تصرّف كند و چيزى را بدون اذن او به كسى ندهد و بكار نبرد).

رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) درباره حقّ شوهر بر زن فرمودند:

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - سوره ممتحنه، آيه 13 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  45  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«...واَنْ لا تُعْطِىَ مِنْ بَيْتِهِ شَيْئاً اِلاّ بِاِذْنِهِ فَاِنْ فَعَلَتْ كانَ لهُ الاَجْرُ وَ كانَ عَلَيْهاَ الْوِزْرُ...»(1); بدون اجازه او چيزى از مال او به كس ندهد اگر داد ثوابش براى شوهر و گناهش بر زن است.

و نيز آن حضرت(صلى الله عليه وآله) فرمودند: «بهترين زنان، زنى است كه: وقتى به او بنگرى مسرور و خوشحالت كند و آنگاه كه فرمان دهى اطاعت كند و خودش را و مالت را در غيابت محفوظ دارد(2).

3 - تن به زنا ندهند.(با عفّت باشند و از مقدّمات زنا، مانند آرايشى كه موجب جلب توجّه نامحرمان است نيز جدّاً بپرهيزند). رسول خدا(صلى الله عليه وآله)فرموده اند:

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- نهج الفصاحة، ص 292، شماره 1388 .

2- نهج الفصاحة، ص 316، شماره 1506 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  46  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«اِذا تَطَيَّبَتِ الْمَرْأةُ لِغَيْرِ زَوْجِها فَاِنَّما هُوَنارٌ وَ شَنارٌ»(1); آن هنگام كه زن براى كسى جز شوهر خود بوى خوش به كار برد، مايه آتش و ننگ و رسوايى فراهم كرده است.(شايد مقصود از «نار» اين باشد كه زن با اين عمل خود شعله شهوت را برمى افروزد و مقدّمه زنا را فراهم مى كند و احتمال مى رود مقصود اين باشد كه اهل جهنم مى گردد و هر دو احتمال بجاست).

قرآن خطاب به زنان پيامبر(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد:

«... فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذى فى قَلْبِهِ مَرَضٌ...»(2); هنگام تكلّم، لطيف و زيبا سخن نگوئيد. زيرا به طمع مى افتد آن كسى كه قلبش مريضِ(لذّت شيطانى

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- نهج الفصاحة، ص 36، شماره 188 .

2- سوره احزاب، آيه 32 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  47  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

و ريبه) است.

4 - فرزندان خويش را به قتل نرسانند.(مسّلم است كه هر مادرى نسبت به فرزند خويش علاقه شديد دارد و هرگز حاضر نمى شود كه جگر گوشه اش را زنده در زير خروارها خاك پنهان كند اگر چه در برخى از جوامع مانند جاهليّت عرب آن هم به وسيله مردان اين كار صورت گرفته است كه فرزند دختر را زنده بگور مى كردند. ولى اين تنها نوع به قتل رساندن نيست بلكه به هلاكت رساندن فرزند، انواع مختلفى دارد كه دنياى تجدّد گراى امروز به آن مبتلاست و آن كشتن روح فرزندان در اثر تربيت غلط و به انحراف كشاندن آنان است و ديگر نوع قتل، كورتاژ و سقطِ جنين است كه بسيار معمول شده است.)

5 - تهمت و افترا و دروغ ميان دست و پاى خود

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  48  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نبندند.(فرزندى كه از غير شوهر است به شوهر نسبت ندهند و فرزندى كه او را از شوهرشان دارند و پرورش مى دهند به غير شوهر نسبت ندهند).

6 - و با تو(اى پيامبر) در احكام و مسايلى كه مى فرمايى مخالفت نكنند.(همان گونه كه مرد وظيفه دارد در تمام امور و شؤونِ زندگى تابع معارف دين و احكام آن باشد، زن نيز بايد به چنين تكاليفى تن دهد و از اوامر اسلام سر نپيچد و به نواهى آن روى نياورد بلكه مطيع اسلام باشد.) پس(اى پيامبر بر آن شرطها كه گفته شد) با آنان بيعت كن و براى اين زنان از پيشگاه خداوند طلب مغفرت نما، همانا خداوند آمرزنده و مهربان است.

اشتراک نشریات رایگان

سامانه پاسخگویی