ارزش كار و احترام كارگر

دوره ششم، شماره هفت

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه: ارزش كار و كارگر

نويسنده : هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر : مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ: 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع: جیبی

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اگر نظام آفرينش را با دقّت بررسى كنيم در مى يابيم كه خدا جهان را بر اساس حركت و كار قرار داده، و سير تكاملى موجودات را بر اين پايه استوار فرموده است.

از ذره تا خورشيد، هر يك از موجودات كوچك و بزرگ اگر از فعاليّت و كار بازايستند به مقدار خويش به گوشه يى از اين نظام بزرگ لطمه مى زنند، و در سير تكاملى خود نيز وقفه و خلل ايجاد مى كنند.

انسان نيز جزيى از اين جهان است، و در چنين صحنه ى پرتلاشى نبايد بيكار بماند، زيرا دور از خرد و انصاف است كه موجودى از فعّاليّتها و حركتهاى ديگر موجودات بهره بگيرد و خود بهره ندهد و سربار

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

ديگران باشد، و نيز مى دانيم كه دستيابى به پيشرفتهاى معنوى و مادّى با حركت و كار و كوشش امكان پذير است، و آنكه تن به كار نمى دهد و از رنج كار مى پرهيزد خود را از رسيدن به كمال باز مى دارد.

ديانت پاك اسلام كه قوانينش بر زيربناى محكم و ريشه دار فطرت بنا شده، و مقرّراتش خواسته ها و كشش هاى فطرى و نهادى انسان را دربر دارد، به «كار» ارج مى نهد، و بر خلاف برخى اديان پيروان خود را به كار و فعاليّت وامى دارد و گوشه گيرى و رهبانيّت را ناروا مى شمارد.

در اخبار پيشوايان اسلام آمده است: «اِيّاكَ وَ الْكَسَل...» از كسالت و سستى بپرهيز(1)چرا كه انسان بايد

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسايل، ج 12، ص 38 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

در اين جهان زندگى كند و براى زندگى نيز ناگزير از كار كردن است.

دنيا و آخرت

البته به دنيا نبايد دل بست و نيز را نبايد ناديده گرفت، نه آن چنان كه هدف تنها دنيا باشد و آخرت فراموش شود، و نه آن چنان كه به كلى از دنيا باشد و آخرت فراموش شود، ونه آنچنان كه به كلى از دنيا بگريزد و همچون رهبانان مسيحى به غار پناه برد، بلكه بايد براى رسيدن به «زندگى جاويد» آخرت، «زندگى فانى» دنيا وسيله باشد نه هدف.

ناديده گرفتن دنيا نبرد با نظام هستى و موجب نيستى و نابودى اجتماع است كه در نتيجه انسان را از آخرت و جهان ديگر نيز باز مى دارد، چه آنكس

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مى تواند به آخرت و معاد بينديشد كه از زندگى و معاش، خيالش آسوده و آزاد باشد. پيامبرگرامى اسلام(صلى الله عليه وآله)مى فرمود: «اِنَّ النَّفْسَ اِذا اَحْرَزَتْ قُوتَها اِستَقَرَّتْ(1)» نفس انسان آنگاه كه غذا و مايحتاج خود را بيابد مطمئن مى شود و آرام مى گيرد.

و امام صادق(عليه السلام) مى فرمود: «چه نيكو دستيارى است دنيا براى آخرت(2)» و نيز مى فرمود: «از ما نيست آن كه دنيا را براى آخرت و آخرت را براى دنيا رها كند(3). و درباره ى آيه ى: «رَبَّناآتِنا فِى الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِى الاْخِرَةِ حَسَنَةً...» فرمود:

«يعنى خشنودى خدا و بهشت در آخرت، و وسعت

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1-وسائل، ج 12، ص 320 .

3 و 2 - وسائل، ج 12، صص 49 - 17 - 3 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

روزى و معاش و خوش خلقى در دنيا(1)».

نظر اسلام درباره ى كار

ما معتقديم كه اسلام دين فعاليّت و كار است نه دين سستى و خمودى، و براى اثبات اين حقيقت - حقيقتى كه از بسيارى ديده ها پنهان مانده است - به طور فشرده به بررسى ارزش كار و كارگر از ديدگاه اسلام مى پردازيم.

پيشتر يادآور مى شويم كه «كار» به معنى صنعت، هنر(2)و پيشه آمده است، بنابراين هر پيشه و صنعت و هنرى كه وقت فردى را بگيرد و نتيجه و بازدهى داشته باشد كار است. چه كار جسمى باشد و چه كار فكرى.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل، ج 12، صص 17 - 49 - 3 .

2- البته برخى از هنرها در اسلام مشروع و برخى ديگر كه به زيان اخلاق فرد و اجتماع است ناپسنديده و ممنوع است.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

دانشمندى كه با دانش و تحقيق رهبرى و راهنمايى اجتماعى را به عهده دارد، پزشكى كه بيماران را مداوا مى كند، مهندسى كه نقشه ى ساختمانى را مى ريزد، گوينده و سخنرانى كه براى ارشاد مردم سخن مى گويد، نويسنده يى كه با نوشتن خدمت مى كند، و دانشجويى كه در راه تحصيل رنج مى برد، همه كار مى كنند. با اين تفاوت كه ارزش كارها يكسان نيست، در فرصتى ديگر بايد حدود ارزشها و باارزش ترين كارها را بررسى كنيم، اگر چه براى آنان كه با دقّت مى انديشند و نتايج هر كارى را در نظر مى گيرند مطلب واضح و روشن است.

اينك پاره يى از آيات قرآن كريم و روايات پيشوايان راستين را پيرامون كار يادآورى مى كنيم:

خداوند در قرآن مى فرمايد: «ما شما را در زمين جا داديم (جايگزين كرديم) و براى شما در آن اسباب

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

زندگى قرار داديم، ولى شما اندك سپاسگزاريد(1)».

و از قول صالح پيغمبر(عليه السلام) خطاب به قوم ثمود نقل مى كند: «... اوست(خدا) كه شما را در زمين پديد آورد و از شما خواست تا زمين را آباد كنيد(2)...».

حضرت على(عليه السلام) در ذيل اين آيه فرموده است: «خدا ايشان را به آباد كردن زمين فرمان داد تا حبوبات، ميوه ها، و نظاير آن را كه براى زندگى آفريدگان قرار داده وسيله ى معيشت آنان باشد(3)».

و نيز قرآن مى فرمايد: «فَاِذا قُضِيَت الصَّلوةُ فَانْتَشِرُوا فِى اْلاَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللّهِ...»; پس آنگاه كه نماز گزارده شد در زمين پراكنده شويد و از فضل خدا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سوره ى اعراف، آيه ى 10 .

2- سوره ى هود، آيه ى 61 .

3- مستدرك الوسائل، ج 2، ص 426 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

بطلبيد(1).

اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى فرمود: «اِنَّ اللهَ يُحِبُّ الُْمحْتَرِفَ الاَْمينَ»; خدا پيشهور درستكار را دوست مى دارد(2).

شخصى به امام صادق(عليه السلام)عرض كرد: مردى مى گويد «من در خانه مى نشينم، نماز مى خوانم، روزه مى گيرم و پروردگار را عبادت مى كنم، و امّا روزى من مى رسد».

امام فرمود: «او يكى از سه دسته يى است كه دعا و خواسته شان مستجاب نمى شود(3)».

و نيز فرمود: «اگر كسى به خانه برود و در را بر خود

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سوره ى جمعه، آيه ى 10 .

2- وسائل، ج 12، ص 13 .

3 - وسائل، ج 12، ص 14 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

ببندد آيا از آسمان چيزى براى او فرود مى آيد(1)»؟

امام هفتم(عليه السلام)مى فرمود: «كسى كه براى اداره ى خود و خانواده اش از راه حلال جوياى روزى باشد همچون مجاهد در راه خداست(2)».

از پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله)پرسيدند: چه مالى نيكوتر است؟ فرمود: كشتى كه كشاورز بكارد و به آن رسيدگى كرده آماده اش سازد، و هنگام برداشت، حق شرعى آن را بپردازد(3).

و امام صادق(عليه السلام) در مورد كشاورزان مى فرمود: «آنان گنجينه هاى خدا در زمينند، در كارها چيزى محبوبتر از

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل، ج 12، ص 14 .

2- وسائل، ج 12، ص 11 .

3- وسائل، ج 13، ص 194 و 193 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كشاورزى نزد خدا نيست(1)».

و نيز مى فرمود: «كشاورزى و درختكارى كنيد، به خدا سوگند مردم كارى حلال تر و پاكيزه تر از آن ندارند...، همانا خداى عزيز و جليل از ميان كارها كشاورزى را براى پيامبرانش انتخاب كرده است(2)».

اميرمؤمنان على(عليه السلام)مى فرمود: «كسى كه آب و خاك داشته باشد و فقير بماند. خدا از رحمت خود او را دور بدارد(3)».

پيشوايان ما(عليهم السلام) نه تنها در گفتار «كار» و «كارگر» را محترم مى شمردند كه خود نيز با تن خويش كار مى كردند و ديگران را نيز به كار كردن تشويق مى فرمودند.

1- وسائل، ج 12، ص 25 .

2- وسائل، ج 12، ص 43 .

3- وسائل، ج 12، ص 24 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اميرمؤمنان على(عليه السلام)با دسترنج خود هزار برده را آزاد ساخت(1).

آن گرامى به كشاورزى بسيار توجه داشت، يك بار او را ديدند كه كيسه هاى انباشته از هسته ى خرما را براى كاشتن در باغ بدوش مى كشيد و در پاسخ كسى كه پرسيده بود اين چيست كه حمل مى كنيد فرمود: «خرماست انشاء اللّه»، و همه ى هسته ها را كاشت و هيچ يك را دور ميفكند(2).

«محمدبن منكدر»(3)مى گويد: در ساعتى گرم از مدينه بيرون رفتم، ابوجعفر (امام باقر(عليه السلام)) به من برخورد و او

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل، ج 12، ص 22 .

2- وسائل، ج 12، ص 25 .

3- يكى از علماء سنى و از رؤساى صوفيان .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  14  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مردى سنگين و تنومند بود، و ديدم بر دو غلام تكيه دادهاست، با خود گفتم: سبحان الله! بزرگى از بزرگان قريش در اين ساعت با چنين حالى در طلب دنيا مى رود، بايد او را پند دهم.

نزديك شدم و سلام كردم، در حالى كه با سختى و ناراحتى نفس مى زد و عرق مى ريخت پاسخم داد، گفتم: (خدا خيرت دهد) آيا بزرگى از بزرگان قريش در اين ساعت و اين حالت به طلب دنيا مى رود؟ اگر در اين حال اجل فرا رسد چه مى كنى؟.

فرمود: «اگر مرگ در رسد در حالى رسيده كه در فرمانبردارى خداى عزيز و جليل هستم، در حالى كه خود و خاندانم را از تو و از مردم بى نياز مى سازم...».

گفتم: راست گفتى، مى خواستم تو را

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  15  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

پند دهم تو مرا پند دادى(1).

«عبدالاعلى» مى گويد: روز بسيار گرمى در يكى از راههاى مدينه با امام صادق(عليه السلام) روبرو شدم، گفتم:

فدايت شوم! با مقامى كه نزد خداوند دارى و با خويشاوندى پيامبر(صلى الله عليه وآله) چرا در چنين روزى خود را به زحمت انداخته اى؟ .

فرمود: «اى عبدالاعلى! من در طلب روزى بيرون آمده ام تا از مثل تو بى نياز باشم(2)».

شخصيت در سايه ى كار

شخصيّت و سربلندى در سايه ى زحمت و كار به دست مى آيد، و آن كه مى خواهد در اجتماع مفيد و محترم باشد بايد كار كند، تنها با شركت فعالانه در

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

2و1- فروع كافى،ج5،ص74-73 .وسائل،ج12،ص10 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  16  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اجتماع و با تلاش و كوشش شخصيّت واقعى هر كس شكل مى گيرد و اثبات مى شود.

جوانان بايد بدانند بيكارى ضربه ى بزرگى به شخصيّت و آبروى اجتماعى آنان مى زند، و كار و اشتغال موقعيّتى برتر همراه با احترام به آنان مى بخشد، و آنان را آزاد، بلندطبع، مستقل، و سربلند بار مى آورد. اسلام اضافه بر اين كه «كار» را براى گذران زندگى و تأمين معيشت لازم مى داند، به اثرات اخلاقى «كار» و نقش آن در ساختمان شخصيّت مسلمان نيز توجه دارد.

«معلى بن خنيس» مى گويد: امام صادق(عليه السلام)دريافت من دير به بازار رفته ام، فرمود:

«اُغْدُاِلى عِزِّكِ» اول روز به سوى سربلندى و عزّت خود برو(1).

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل، ج 12، ص 3.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  17  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مردى به امام صادق(عليه السلام) عرض كرد: من نمى توانم با دستم به خوبى كار كنم، تجارت را نيز به درستى بلد نيستم، و نيازمند و بيچاره ام، چه كنم؟

فرمود: «كار كن و بر سرت چيزى را بار كن و به اين وسيله از مردم بى نيازى بجوى(1)».

امام(عليه السلام) مى فرمايد كه با سر باربرى كن و دست نياز به سوى مردم دراز نكن، چرا كه بيكارى و در نتيجه نياز به ديگران شرف و عزّت آدمى را نابود مى سازد.

چه گوياست اين سخن:

دست نياز پيش كسان چون كنى دراز   ***   پل بسته يى كه بگذرى از آبروى خويش

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1-وافى، ج 3، جزء 10، ص 8 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  18  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

آرى، بيكارى موجب نيازمندى و باعث چشم دوختن به دست ديگران است كه خوارى و سرشكستگى را به همراه دارد.

امام كاظم((عليه السلام))مى فرمود:

«نوميدى و يأس از آنچه مردم دارند موجب عزّت مؤمن و جوانمردى او، و شرافت در دنيا، و بزرگى در چشم مردم و احترام نزد بستگان، و هيبت نزد خانواده است. چنين كسى پيش خود و همه از بى نيازترين مردمان به شمار مى رود(1)».

يادآورى اين نكته را لازم مى دانيم كه «كار» با همه ى ارزش و سودمنديش انگيزه هاى گوناگونى دارد كه برخى از آنها پسنديده نيست.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سفينة البحار، ج 2، ماده غنى، ص 327 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  19  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نخستين انگيزه رفع نيازمندى هاى شخصى است، ولى تنها انگيزه ى كار نبايد اين باشد بلكه به همراه نيازهاى خود بايد به نيازهاى اجتماع نيز توجّه داشته باشيم، و به ويژه تأمين نيازهاى بستگان و خويشان و همسايگان را تا حدّى كه مى توانيم نبايد فراموش كنيم، اگر با چنين هدفى در پى كار و ثروت باشيم پسنديده است و ديگر دنياپرستى نكرده ايم بلكه در حقيقت به آخرت پرداخته ايم.

مردى به امام صادق(عليه السلام) عرض كرد: به خدا سوگند ما سخت جوياى دنيا شده ايم و دوست داريم به مال و ثروت دست يابيم، وضع ما چگونه است؟.

فرمود: دوست دارى با مال و ثروت چه كنى؟.

گفت: مى خواهم زندگى خود و خانواده ام را تأمين نمايم، به بستگان خود رسيدگى و كمك كنم،

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  20  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مستمندان را دريابم و حج و عمره به جا آورم.

امام فرمود: اين دنياجويى نيست، اين طلب آخرت است(1).

ولى اگر انگيزه ى انسان در كار نه خدمت به ديگران باشد و نه رفع نيازها، كار او پسنديده و شايسته نخواهد بود.

كسب هاى حلال و حرام

نكته ى ديگرى كه توجه به آن لازم است اين است اينكه «كار» بايد سودمند و صالح و به خير فرد و اجتماع باشد.

و كارهايى كه به زيان فرد و اجتماع است و يا به

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل، ج 12، ص 19 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  21  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

جسم و جان آسيب مى رساند، و يا به عفت و اخلاق عمومى لطمه مى زند، در اسلام ناپسند و ممنوع است.

مسلمان در به دست آوردن ثروت و مال آزاد است تا آنجا كه به فسادى نيانجامد و زيانى به ديگران نرسد، و به همين جهت «كسب ها» در اسلام به دو دسته تقسيم شده، دسته يى مشروع و حلال همچون: كشاورزى، دامدارى، حرفه هاى صنعتى، تجارت درست، تعليم و تربيت ... و هر پيشه ى سودبخش و بى زيان ديگر.

و دسته يى نامشروع و حرام، مانند: فروش شراب، قمار كردن و فروش آلات قمار و موسيقى، رباخوارى... و كارهاى ديگر كه در جاى خود به طور گسترده بررسى شده است.

اسلام لازم مى داند مسلمان پيش از شروع به كار، كسب هاى حلال و حرام را بشناسد و دستورات دينى

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  22  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

خود را در مورد تجارت و معاملات بياموزد، تا بعداً دچار كجروى و انحراف در كسب نشود.

اميرمؤمنان، على(عليه السلام) در منبر مى فرمود:

«يا مَعْشَرَالتُّجّارِ! اَلْفِقْهَ ثُمَّ اَلْمَتْجَرَ، اَلفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ، اَلْفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ، وَاللهِ لَلرِّبا فى هذِهِ الاُْمَّةِ اَخفى مِنْ دَبيبِ الَّنمْلِ عَلىَ الصَّفا».

اى گروه بازرگانان! اوّل آموزش دين و سپس تجارت، اوّل آموزش دين و سپس تجارت، اوّل آموزش دين و سپس تجارت، به خدا سوگند رباخوارى در اين امّت از نرم رفتن مورچگان بر سنگ سخت و صاف پنهان تر است(1).

يعنى تا مسلمان به شرايط دقيق تجارت دانا نباشد و

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل، ج 12، ص 282 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  23  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

احكام معاملات را به درستى نداند نمى تواند از ربا رهايى يابد.

تأثير شغل در اخلاق

بايد دانست كه حرفه ى هر شخص اثر مستقيم در اخلاق او دارد، و اگر انسان در انتخاب كار و شغل دقّت نكند و به طمع ثروت اندوزى به كارهاى نامشروع بپردازد، بيش از هر كس به خود ضرر زده و شخصيّت انسانى خود را در هم شكسته است، اصولا باداشتن شغلى نامشروع نمى توان روحيه يى نجيب و برجسته داشت، و محيط كار هر كس به ميزان وسيعى سازنده ى شخصيّت اخلاقى اوست، بنابراين كسى كه با ربا، تقلّب در كسب، عوام فريبى، حقه بازى، رشوه خوارى، اعمال منافى با عفّت، قماربازى، مشروب فروشى، فروش مواد

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  24  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مخدّر... و خلاصه با عفّت كشى و زيان رساندن به ديگران امرار معاش مى كند هرگز نمى تواند شخص با شرف و فضيلتى باشد، ولى يك كاسب درستكار و يا يك آموزگار زحمتكش و خدمتگزار و يا هر كارمند و كارگر و پيشهورى كه از راه هاى انسانى و با حرفه يى شايسته زندگى مى كند، از شخصيّت و حيثيتى ممتاز برخوردار است كه از نظرها پنهان نمى ماند. آرى، در انتخاب شغل بايد بيدار بود، زيرا شغل دير يا زود در شخصيّت انسان اثر مى گذارد و تغييراتى به وجود مى آورد، و بايد دقّت كنيم كارمان مشروع و محيط كارمان مناسب باشد تا در شكل گيرى و سوق اخلاق مان به سوى فضيلت و تقوى ياريمان دهد، و از پستى و رذيلت و معيشت حرام دورمان بمانيم، و حتّى بهتر است نه تنها به كسب هاى نامشروع نپردازيم بلكه

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  25  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

در كارهاى مشروع هم كوششمان بر آن باشد كه به كارهاى عالى تر و پرنتيجه تر دست يابيم.

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: «اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ مَعالِى الاُْمُورِ وَ يَكْرَهُ سَفْسافَها» خداى عزيز و جليل كارهاى شكوهمند و عالى را دوست دارد و كارهاى پست و سبك را خوش ندارد(1).

مسئوليّت پدران در شغل فرزندان

فراز ديگرى كه اهميّت كار را در اسلام تأييد مى كند مسئوليّت پدران در برابر شغل فرزندان است، در اسلام جزو وظايف پدر است كه براى شغل فرزند و اثرات آن در سرنوشت او اهميّت قائل شود و با دلسوزى و مراقبت در انتخاب كارى مناسب براى او دخالت داشته باشد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل، ج 12، ص 47 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  26  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

پيامبر بزرگ(صلى الله عليه وآله)در بيان «حقوق فرزند بر پدر» به حضرت على(عليه السلام)مى فرمود:

«حق فرزند بر پدر اين است كه پدر بر او نام نيكو بگذارد، و او را به خوبى تربيّت كند و به كارى شايسته بگمارد(1)».

و اين خود از مسايل مهم تربيّتى است كه پدران هرگز نبايد از آن غافل بمانند.

         بيــاموز فرزند را دستـرنج    ***  اگر دست دارى چو قارون به گنج

به پايان رسد كيسه ى سيم و زر  ***  نگردد تهى كيسه ى پيشهور(2)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل، ج 15، صص 123 - 124 .

2- بوستان سعدى .