دعوت عمومى پيامبر(صلى الله عليه وآله)

دوره سوم، شماره نه

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه: دعوت عمومى پيامبر(صلى الله عليه وآله)

نويسنده: هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر: مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ: 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع: جیبی

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

سه سال از بعثت پيامبر اكرم گذشت. او در اين مدت به طور پنهانى از ارشاد و نجات گمراهانى كه شايستگى راهنمايى داشتند كوتاهى نمى كرد و هرگاه مى ديد بينوايى در منجلاب مفاسد اخلاقى و انحرافات عقيده و شرك غوطهور است درباره ى نجات او مى كوشيد. از در مهر و محبّت وارد مى شد و با منطق جذاّب خود، او را به آيين يكتاپرستى و توحيد دعوت مى كرد.(1)

ولى چون آيين او يك آيين جهانى است و بايستى به

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 262. تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 19، چاپ نجف سال 1384 هجرى قمرى.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

جهانيان ابلاغ گردد دست به دعوت علنى زد و آشكارا هدف و برنامه ى خود را اعلام كرد.

سخنرانى محمد(ص)در كوه صفا

پيامبر اسلام به منظور نشر آيين خود و اعلام آن به همه ى قبايل عرب، به فرمان خدا، تصميم گرفت دعوت را علنى و عمومى سازد و در مقابل انبوه جمعيّت حقيقت آيين خود را تشريح نمايد.

به دنبال اين تصميم راه كوه صفا را پيش گرفت و در نقطه ى مرتفعى از آن ايستاد و با صداى بلند گفت:

«يا صباحاه»(1)

صداى محمد(صلى الله عليه وآله)در كوه صفا طنين انداخت و جلب

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- اين جمله نزد عرب در موقع متوجّه ساختن مردم به امر مهمّى به كار مى رفته است. (مجمع البحرين، كلمه ى صبح).

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

توجّه كرد، جمعيّت زيادى از قبايل مختلف به سويش شتافتند و براى شنودن سخن محمد(صلى الله عليه وآله)چشم به او دوختند، پيامبر رو به آنان كرد و گفت:

اى مردم! هرگاه به شما خبر دهم كه دشمنان مى خواهند - صبحگاه و يا شبانگاه غفلتاً بر شما بتازند، آيا تصديقم مى كنيد؟.

همگى گفتند:

ما در سراسر دوران زندگيت از تو دروغ نشنيده ايم.

پيامبر فرمود:

اى گروه قريش! من شما را از عذاب خدا بيم مى دهم.

«خود را از آتش نجات دهيد»...(1).

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- تاريخ طبرى، ج 3، ص 1170 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

افزود:

موقعيت من، موقعيت همان ديدبانى است كه دشمن را از دور مى بيند و قوم خود را از خطر آنان با خبر مى سازد، آيا چنين شخصى هرگز به قوم خود دروغ مى گويد(1)؟

ابولهب از بيم آن كه مبادا سخنان آن حضرت در دل حاضران اثر كند سكوت را شكست و خطاب به آن حضرت چنين گفت:

واى بر تو! ما را براى شنيدن همين حرف ها در اين جا گرد آورده يى؟

او با كلمات تند و بى ادبانه اش گفتار محمد(صلى الله عليه وآله)را قطع كرد و او را از ادامه ى سخنانش بازداشت و به پاداش

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى حلبيه، ج 1، ص 311، چاپ 1382 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اين جسارت ها و انكارها و همكارى با دشمنان و مشركين، خداوند در مذمت او سوره ى:

(تبت يدا ابى لهب) را نازل فرمود.(1)

عكس العمل سخنان پيامبر(صلى الله عليه وآله)

سخنان منطقى و گرم محمد(صلى الله عليه وآله)در بسيارى از شنوندگان اثر بخشيد و در بيشتر مجالس و محافل صحبت از آيين جديد محمد(صلى الله عليه وآله)بود، گروهى كه پشتشان زير بار اجحاف و تعدّى خم شده و از اوضاع بى سامان مكه و بى عدالتى ها جانشان به لب آمده بود; كلمات محمد(صلى الله عليه وآله)روزنه ى اميدى به سويشان باز كرد و جانى بر پيكر نيمه جانشان دميد، ولى سران بدانديش قريش زيربار نرفتند و چون ديدند پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- تاريخ طبرى، ج 3، ص 1770 . مناقب، ج 1،ص 43 - 44 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نقص و انحراف عقايد آنان را در هر فرصتى توضيح مى دهد; تصميم گرفتند از هر راهى كه ممكن است جلوى اين انقلاب فكرى را بگيرند.

زيرا آنها به خوبى دريافته بودند كه هرگاه بساط شرك و بت پرستى برچيده شود و تمام مردم دربرابرخداى يكتا سر تعظيم فرود آورده و به آيين سعادت بخش اسلام روى آورند، ديگر جايى براى فرمانروايى و سودجويى آنان باقى نخواهد ماند.

از اين جهت، انجمنى تشكيل دادند و در باره ى اوضاع روز و راه خاموش كردن انقلاب محمد(صلى الله عليه وآله)به مذاكره پرداختند.

نتيجه يى كه از آن مذاكرات و تبادل نظرها گرفتند اين بود كه همه به خانه ى ابوطالب، بزرگ قريش - كه سمت پدرى نسبت به پيامبر داشت - بروند و از او بخواهند هر

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

طور كه صلاح ميداند محمد(صلى الله عليه وآله)راازادامه ى راه خويش باز دارد.

بدين منظور، نزد ابوطالب رفتند و پس ازگفتگوهايى ابوطالب آنان را آرام ساخت .

قريش پيش ابوطالب شكايت مى كند

بار ديگر سران قريش به خانه ى ابوطالب رفتند. سخن گوى مجلس چنين گفت:

تو در ميان ما و قبيله ى قريش مقام و منزلتى بس بزرگ دارى. تو رييس ما، بزرگ ما و پير ما هستى. به شرافت و مقام بلند تو همه احترام مى گذاريم، پيش از اين از تو خواستيم كه از رفتار و كردار برادر زاده ات جلوگيرى نمايى. به تو گفتيم: محمد(صلى الله عليه وآله)را از بدگويى به دين پدران ما و عيب جويى از خدايان ما و تخطئه ى

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

عقايد و افكار ما باز دار، تو به اين درخواست هاى ما توجّهى نكردى و او را باز نداشتى. سوگند به خدا ما نمى توانيم بر دشنام به پدرانمان و پست شمردن افكارمان وعيب گيرى از خدايانمان، صبـر كنيم. بايد محـمد(صلى الله عليه وآله)را از اين كار بازدارى و گرنه با او و تو - كه حـامى او هستى - پيكار خواهـيم كرد تايكى از دوگروه از بين برود.

ابوطالب از در مسالمت وارد شد و پس از رفتن آنها جريان را با محمد(صلى الله عليه وآله)در ميان نهاد. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)خطاب به ابوطالب چنين گفت:

به خدا سوگند هر گاه آفتاب را در دست راست من و ماه را در دست چپ من قرار دهند و بخواهند من از تبليغ آيين اسلام و تعقيب هدف خود دست بردارم، هرگز چنين نخواهم كرد مگر آن كه در اين راه يا جان دهم يا: به

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مقصد نايل آيم. آنگاه با حال تأثر از نزد عمويش خارج شد.

ابوطالب او را صدا كرد و گفت: به خدا كه دست از حمايت تو برنخواهم داشت و به آنها اجازه نخواهم داد كه دست به سوى تو دراز كنند(1).

بار ديگر قريش، عمارة بن وليد را نزد ابوطالب آوردند و گفتند، اين جوانى است نيرومند و زيبا روى، ما حاضريم او را به تو واگذاريم تا به پسرى خود برگزينى و دست از حمايت برادرزاده ات بردارى. ابوطالب سخت ناراحت شد و گفت: بدتكليفى مى كنيد، من فرزند شما رانگهدارى كنم ولى فرزند خودم رابه شما بدهم كه او

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 266 - 265، چاپ مصرسال 1375 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

را بكشيد! سوگند به خداى چنين چيزى نخواهد شد.(1)

تطميع قريش

قريش، پنداشتند كه مى توانند به وسيله ى خواسته هاى مادّى و در هم و دينار پيامبر عزيز اسلام(صلى الله عليه وآله)را از كار باز دارند. بدين منظور نزد آن گرامى آمدند و گفتند:

اگر پول و ثروت مى خواهى، تو را ثروتمندترين فردعرب خواهيم ساخت، اگر طالب شرافت و سيادت هستى ما حاضريم تو را رئيس مطلق خود قراردهيم و اگر طالب سلطنت هستى ما ترا پادشاه خودمان مى گردانيم و اگر اين حالتى را كه به تو دست مى دهد و آن را وحى مى خوانى نمى توانى از خود دورسازى بهترين

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 267 - 266 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

طبيب را براى معالجه ى تو حاضرخواهيم كرد:

«به شرط آنكه از تبليغ مرام خود دست بردارى و بيش از اين ميان مردم تفرقه نياندازى و به خدايان و عقايد و افكار نياكان ماخرده نگيرى».

پيامبر(صلى الله عليه وآله) در پاسخ آنان فرمود:

من نه به مال شما نظر دارم و نه خواستار رياست و سلطنت بر شمايم، خداوند مرا به پيامبرى برگزيده و بر من كتاب نازل فرموده و از جانب او مأمورم كه شما را بيم و بشارت دهم. من مأموريت خود را انجام دادم، اگر از من پيروى كنيد سعادتمند خواهيد شد. و اگر قبول نكنيد آن قدر صبر و مقاومت خواهم كرد تا خدا ميان من و شما حكم كند.(1)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 296 - 295 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  14  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

سرانجام سران قريش حاضر شدند كه محمد(صلى الله عليه وآله)دست از خدايان آنان بردارد و آنها نيز كارى به او نداشته باشند. لذا نزد ابوطالب آمدند و از او خواستند تقاضايشان را با پيامبر(صلى الله عليه وآله) در ميان گذارد پيامبر اسلام در جواب فرمود:

آيا من آنان را به كلمه اى كه از هرجهت برايشان بهتر است و درسايه ى آن سيادت و سعادت پيدا خواهند كرد; نخوانم؟

ابوجهل گفت:

يك كلمه كه چيزى نيست، ما حاضريم ده كلمه بگوييم.

آنگاه پرسيدند: آن يك كلمه كدام است؟

پيامبر فرمود:

بگوييد لااله الاالله (خدايى جز خداى يگانه نيست).

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  15  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

سخن محمد(صلى الله عليه وآله) سران قريش را به شدت ناراحت و نااميد كرد. ابوجهل گفت: غير از اين كلمه چيز ديگرى بخواه.

پيامبر(صلى الله عليه وآله) با قاطعيت جواب داد:

اگر خورشيد را در دست من بگذاريد، جز اين چيزى از شما نخواهم خواست.(1)

سران قريش چون دريافتند گفتگو با محمد (صلى الله عليه وآله)نتيجه يى ندارد و تهديد و تطميع، او را از راهى كه در پيش گرفته باز نمى دارد; تصميم گرفتند در برابر آن حضرت شدّت عمل به خرج دهند.

 ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- تاريخ طبرى، ج 3، ص 1176 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  16  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

فهرست مطالب

سخنرانى محمد(صلى الله عليه وآله)در كوه صفا   …4

عكس العمل سخنان پيامبر(صلى الله عليه وآله)   …7

قريش پيش ابوطالب شكايت مى كند   …9

تطميع قريش    …12