روش تبليغى حضرت محمد (صلى الله عليه وآله)

دوره سوم، شماره هشت

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه: روش تبليغى حضرت محمد(صلى الله عليه وآله)

نويسنده: هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر: مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ: 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع: جیبی

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

هنگامى كه محمد(صلى الله عليه وآله) از كوه حرا پايين آمد و به سوى خانه رهسپار شد، خود را در عالم ديگرى مى ديد، پيش از آن كه به كوه برود پيامبر نبود امّا اكنون با مبدأ جهان مرتبط شده و آنچه را «بحيرا»«راهب مسيحى» و ديگران درباره ى او بشارت داده بودند، مشاهده مى كرد و مى دانست وظيفه ى خطيرى را به دوش گرفته است و در پيرامون آن وظيفه مى انديشيد، اضطراب و وحشتى اگر داشت تنها از همين جهت بود، نه به خاطر اين كه هنوز نمى دانست پيامبر شده است يا نه! زيرا بشارت هاو پيشگويى هايى كه از افرادى مانند «بحيرا» شنيده بود و ديدن جبرئيل و مژده ى او: كه تو

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

رسول خدايى(1)،براى قطعيت رسالت او صدرصد كافى بود. اضافه بر اين، خداوند هر پيامبرى را كه براى هدايت انسان هابرانگيخته; او را با برهان هاى روشن و شاهدهاى قوى به رسالت خود مطمئن مى كند تا بتواند با عزمى راسخ در راه اصلاح و تكامل انسان ها بكوشد.

بنابراين، چقدر بى جا و بدون تحقيق است كه گفته شود: محمد(صلى الله عليه وآله) نمى دانست پيامبر شده تا با خديجه تماس گرفت و او محمد(صلى الله عليه وآله) را بر پيامبرى مطمئن ساخت!(2)

خديجه(ع) در انتظار محمد(ص)

ماجراى روز بعثت موجب شد محمد(صلى الله عليه وآله) دير به

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 237 .

2- حيات محمد، ص 134، تأليف دكتر هيكل.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

خانه برگردد، خديجه كه نسبت به اين موضوع بى سابقه ناراحت شد، ناگهان ديد محمد(صلى الله عليه وآله) با چهره يى دگرگون وارد خانه گرديد از او پرسيد چرا امروز اين قدر دير آمديد؟ آن حضرت ماجراى خود را براى خديجه شرح داد.

خديجه از مدت ها پيش انتظار چنين روزى را داشت، زيرا از غلام خود «ميسره» شنيده بود كه راهب نصرانى در سفر شام راجع به محمد(صلى الله عليه وآله) گفت: «هذا نبىُّ الامَّة»(1)- اين پيامبر مردم است - و نيز كاهنان و علماء يهود و نصارى به او بشارت داده بودند كه محمد(صلى الله عليه وآله)پيامبر است و شأنى عظيم دارد، لذا بپا خاست و پس از پرسشهاى لازم; با «ورقة بن نوفل» كه يكى از مردم

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- اعلام الورى، ص 47، چاپ 1290 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

باسواد و مسيحى بود تماس گرفت و قصه را به وى گفت «ورقه» اظهار داشت به خدا سوگند همان ناموس اكبر «جبرئيل» كه پيش موسى مى آمد نزد او آمده است، بدون هيچ ترديدى او پيامبر اين امّت خواهد بود.(1)سپس براى اينكه خديجه موضوع را بهتر درك كند، نشانه ى نزول فرشته و وحى را به او اعلام داشت.(2)

خديجه برگشت و پس از يك بررسى كوتاه، نبوّت و پيامبرى محمد(صلى الله عليه وآله) را پذيرفت و ايمان خود را اعلام كرد و بدين ترتيب در ميان زنانافتخار سبقت در ايمان، نصيب وى گرديد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 238 و بحارالانوار ج 18،ص 208.

2- مناقب، ج 1، ص 42 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

على(ع)اولين مردى كه ايمان آورد

همان سالى كه در عربستان قحطى شديدى رخ داد، وضع مالى ابوطالب خوب نبود، محمد(صلى الله عليه وآله) براى اينكه گشايشى در امر معاش او به هم رسد، على را به خانه ى خود آورد(1)و مانند يك پدر مهربان و دلسوز در تربيت او كوشيد على(عليه السلام) كه در خانه ى محمد(صلى الله عليه وآله)مى زيست و در هوش و استعداد سرآمد بود با جان و دل از محمد(صلى الله عليه وآله)پيروى مى كرد و در اين مدت كاملا به حقيقت محمد(صلى الله عليه وآله) و صدق او آشنا بود و به همين جهت در سن ده سالگى با بصيرت كامل به پيامبرى محمد(صلى الله عليه وآله) ايمان آورد و بدين ترتيب گوى سبقت را در اسلام و ايمان از

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 246. بحارالانوار، ج 18، ص 208 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

ديگران ربود.(1)

تشريع نماز

اولين چيزى كه پس از توحيد و يكتاپرستى بر پيامبر اسلام و پيروان او واجب شد، نماز بود و از اين جا عظمت نماز كه اساس ارتباط انسان با خدا و قدردانى نعمت هاى بى پايان اوست، روشن مى شود; لذا پيشوايان اسلام بهويژه پيامبر گرامى درباره ى نماز سفارش هاى بسيار مى كردند و مى گفتند:نماز ستون دين است،(2)اگر كسى نماز را سبك بشمارد در آخرت و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 245. بحارالانوار، ج 18، ص 188 الغدير، ج 3، ص 219 - 241 . تاريخ طبرى، ج 3، ص 1160 .

2 - وسائل الشيعه، چاپ دوم1384 قمرى، ج 3، صص 16- 17 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

سراى جاويدان به شفاعت ما نمى رسد.(1)به هر صورت، خداوند به وسيله ى جبرئيل كيفيت نماز و شرايط آن را اعلام كرد و محمد(صلى الله عليه وآله) آن را به خديجه و على (عليه السلام)ياد داد و نماز دسته جمعى را كه نماز جماعت ناميده مى شود، بر پا نمود.(2)

سه سال تبليغ عملى:

پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) پس از بعثت تا سه سال به دعوت پنهانى پرداخت، زيرا محيط فاسد عربستان كه قرن ها به بت پرستى و شرك آلوده بود، براى دعوت علنى

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل الشيعه، چاپ دوم1384 قمرى، ج 3، صص 16- 17 .

2- اعلام الورى، ص 37. كتاب جامع احاديث شيعه، ج 2، ص 31 البته در آن موقع هر يك از نمازهاى پنج گانه، دو ركعت بجاى آورده مى شد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

هيچگونه آمادگى نداشت محمد(صلى الله عليه وآله) اگر در ابتداى بعثت، دست به اين كار مى زد، با مشكلات طاقت فرسايى روبرو مى شد كه او را از هدف اصلى دور مى كرد، اين بود كه پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) در مقابل بت پرستان كه خدايان متعدّدى را مى پرستيدند و عبادت آنها، دست زدن و سوت كشيدن بود، خداى واحد را نيايش مى كرد و نماز را كه مجموعه يى از معارف معنوى و حمد و ثناى خداى واحد است، بر پا مى داشت.

محمد(صلى الله عليه وآله) همراه على(عليه السلام) و خديجه(عليها السلام)در مراكز پر جمعيت مانند «مسجد الحرام» و «منى» مى آمد و در برابر چشم مخالفان نماز دسته جمعى را برپا داشته و بدين ترتيب با آيين چندگانه پرستى مبارزه ى عملى مى كرد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«عفيف» يكى از بازرگانان آن زمان، چنين مى گويد: من براى امر تجارت نزد عبّاس پسر عبدالمطلب رفته بودم، ناگهان شخصى وارد مسجدالحرام شد، نگاهى به آسمان و خورشيد كرد و رو به كعبه به نماز ايستاد طولى نكشيد كه زنى با پسرى وارد شدند و با وى نماز گذاردند به عباس گفتم: اين چه دينى است كه من نسبت به آن بى خبرم؟!

عبّاس گفت: اين مرد محمد(صلى الله عليه وآله) پسر عبداللّه است او عقيده دارد: پروردگارش همان پروردگار آسمانها و زمين مى باشد و خداوند او را براى هدايت انسانها برانگيخته است; اين دين، فعلا غير از اين سه نفر پيرو ديگرى ندارد، اين زن كه مى بينى خديجه دختر خويلد و اين پسر، على فرزند ابوطالب است كه به وى

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

گرويده اند.(1)

محمد(صلى الله عليه وآله) بدين ترتيب ادامه داد تا اين كه رفته رفته مسلمين رو به افزايش نهادند و اسلام برخلاف ميل مخالفين گسترش يافت، و چون زمينه براى دعوت علنى آماده گشت، محمّد بر انجام آن مأموريت يافت.

دعوت خويشاوندان و نخستين اعجاز:

تبليغ عملى رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) و افزايش گروندگان او، زمينه را براى دعوت علنى آماده ساخت. و خداوند پيامبراسلام را به دعوت خويشان نزديكش فرمان داد(2).

تا ياوه گويان نگويند: چرا خويشان خود را از عذاب خدا نمى ترسانى و آنان را به سوى يكتاپرستى

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- اعلام الورى، ص 38 چاپ 1390 و تاريخ طبرى، ج 3،ص1162 .

2- وانذر عشيرتك الاقربين، سوره ى شعراء، آيه ى 214 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نمى خوانى؟ علاوه بر اين، براى آن كه از حمايت آنان زمينه ى بيشترى براى پيشرفت اسلام آماده شود، لذاپيامبر اسلام به على(عليه السلام) دستور داد: غذايى تهيّه كند و خويشاوندان را كه تقريباً چهل نفر بودند، دعوت نمايد.

على (عليه السلام)پس از آن كه غذا را آماده ساخت آنان را دعوت كرد و همگى حاضر شدند آنگاه غذائى را كه براى يك نفر آنان هم كافى نبود آورد و تمام آن چهل نفر از آن غذا خوردند و سير شدند و در عين حال چيزى از آن غذا كاسته نشد، اين امر موجب حيرت و تعجّب آنان گرديد، ولى ابولهب بدون اين كه بيانديشد اظهار كرد:اين كار افسون و سحراست غافل از آن كه سحر انسان را سير نمى كند!

محمد(صلى الله عليه وآله)در آن روز هيچ مطلبى را نگفت و شايد اين سكوت به خاطر آن بود كه فرق «معجزه» و «سحر» خود به خود براى آنان آشكار شود، زيرا اگر اين كار سحر بود، وقتى آنان از

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  14  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

منزل خارج شدند بايد همگى گرسنه باشند.

بارى، چون اين مجلس به جايى نرسيد پيامبر اسلام دوباره آنان را براى فردا دعوت كرد و همان پذيرايى در آن روز تكرار شد و همگى سير شدند.

آن وقت محمد(صلى الله عليه وآله) گفت: اى پسران عبدالمطلب خداوند مرا براى شما بيم دهنده و بشارت دهنده قرار داده است مسلمان شويد و از من پيروى كنيد كه به سعادت خواهيد رسيد، به خدا سوگند، من در عرب فردى را سراغ ندارم كه بهتر از آنچه براى شما آوردم، چيزى براى قوم خود آورده باشد، من خير دنيا وآخرت براى شما آورده ام خداوند بزرگ به من دستور داده است كه شما را به سوى او بخوانم، كدام يك از شما مرا بر اين امر كمك مى كنيد؟ هركسى اين امر را بپذيرد او برادر، وصى و جانشين من در ميان شما خواهد بود، هيچ كس از آنها پاسخ مثبت نداد، تنها

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  15  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

على(عليه السلام)كه سن او از همه كمتر بود به پا خاست و گفت: اى پيامبر خدا، من ياور تو هستم محمد(صلى الله عليه وآله)على(عليه السلام)را نشاند و همان گفتار را تا سه بار تكرار كرد ولى كسى جز على(عليه السلام) به او پاسخ نداد، آنگاه محمد(صلى الله عليه وآله)اشاره به على(عليه السلام) كرد و گفت:

اين برادر، وصى و جانشين من در ميان شما مى باشد، به سخنان او گوش فرا دهيد و از وى پيروى كنيد.(1)

در همين روز بود كه جماعتى به پيامبر اسلام ايمان

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- تاريخ طبرى، ج 3، ص 1171 - 1173 تفسير مجمع البيان، ج 7، ص206. بحارالانوار، ج 18، ص 192. اساساً اين موضوع مورد قبول مورخين اسلامى و غيره مى باشد و جزو حقايق ثابت به شمار مى آيد الغدير، ج 2، ص 278 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  16  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

آوردند،(4)ولى جهل و تعصّب نگذاشت همه ى خويشان وى به او ايمان آورند، اگر چه اين مجلس براى حمايت و طرفدارى آنان از پيامبر اسلام بى تأثير نبود.

در اين قضيه علاوه بر سيرشدن چهل نفر، با غذايى كم، نكته ى ديگرى نيز قابل توجّه و دقّت است و آن اين كه جملاتى كه پيامبر اسلام در آن روز نسبت به پسر عم خود على(عليه السلام)اظهارداشت با كمال صراحت مى رساند كه خلافت و جانشينى آن حضرت، با على(عليه السلام)است و او را بايد جانشين پيامبر اسلام دانست.

بدين ترتيب زمينه براى دعوت عام و تبليغ علنى مردم آماده گرديد و آن حضرت با پشتكار خستگى ناپذير، ساعتى آرام ننشست و از همين موقع بود كه پرچم اسلام به اهتزاز درآمد و حقيقت شروع به پيشروى كرد.   

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

4- تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 22 .

اشتراک نشریات رایگان

سامانه پاسخگویی