نخستين ازدواج حضرت محمد(صلى الله عليه وآله)

دوره سوم ، شماره چهار

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه: نخستين ازدواج حضرت محمد(صلى الله عليه وآله)

نويسنده : هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر : مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ: 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع : جیبی

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

دوران جوانى، دوران شكفتگى غرايز، و بروز نيروهاى جنسى افراد است.

هنگامى كه پسر و دختر، به اين مرحله از سن مى رسند، يك تمايل باطنى در خود نسبت به يكديگر، احساس مى كنند و تا با هم تشكيل خانواده ندهند، آرامش روحى و سكون خاطر براى آنها حاصل نمى شود و آتش مشتعل درون آنها خاموش نمى گردد.

و لذا آيين اسلام، براى بهره بردارى صحيح و پيش گيرى از مفاسدى كه ممكن است از راه طغيان غريزه ى جنسى، دامن گير جامعه شود، دستور اكيد مى دهد كه جوانان هر چه زودتر مراسم ازدواج را برپا

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

دارند، و به بهانه ى اين كه مبادا در آينده نتوانند از عهده ى مخارج زندگى برآيند، از قانون ازدواج شانه خالى نكنند(1).

ولى گاهى وضع زندگى كسى آنچنان نابسامان است كه شرايط اوليه ى ازدواج و مخارج زندگى غيرمقدور به نظر مى رسد و بدون شك در اين گونه موارد، بايد به انتظار فراهم شدن شرائط مساعد زندگى. از ازدواج خوددارى كرد و به پاكدامنى و عفت گراييد(2).

محمد(صلى الله عليه وآله) نيز تا سن 25 سالگى(3)در يك چنين شرايط سختى قرار داشت و از لحاظ امور مالى، قادر نبود ازدواج كند. پس بهتر ديد كه از اقدام به ازدواج خوددارى

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1و2 - استفاده از قرآن مجيد، آيه ى 31 و 32 سوره ى نور.

3- بحارالانوار، ج 16، ص 3 و تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 15.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كند و به انتظار فراهم شدن امكانات و شرايط زندگى بسر ببرد(1).

پيشنهاد خديجه(س)

خديجه(عليها السلام) كه زنى ثروتمند و با شرافت بود، ثروت خود را در اختيار ديگران مى گذاشت تا براى او تجارت كنند و در مقابل كار خود اجرتى دريافت دارند.

موقعى كه آوازه ى امانت و درستى و فضيلت و بزرگوارى محمد(صلى الله عليه وآله) در عربستان پيچيد و به گوش خديجه رسيد، به فكر افتاد با محمد(صلى الله عليه وآله) كار كند. و اين موضوع را به او پيشنهاد كرد و اظهار داشت: مالى را با يك غلام (كه ميسره ناميده مى شد) در اختيار شما مى گذارم و در مقابل، بيش از آنچه به ديگران مى دادم به

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- اعيان الشيعه، ج 2، ص 8 - سيره ى حلبيه، ج 1، ص 152.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

شما مى پردازم.

محمد(صلى الله عليه وآله) كه از وضع زندگى ابوطالب با خبر بود و مى دانست وضع مالى عمويش در اثر فرسودگى و پيرى و كثرت عائله و كمى درآمد رضايت بخش نيست اين پيشنهاد را از خديجه(عليها السلام) پذيرفت(1).

خديجه(س) كيست؟

«خديجه» دختر «خويلد» زنى با شخصيت بود.

دوبار شوهر كرده بود. «ابوهاله» و «عتيق مخزومى» شوهران متوفّاى او بودند. خديجه با اينكه چهل سال يا كمتر از عمرش مى گذشت در اثر ثروت فراوان و محبوبيّتش، خواستگاران زيادى از بزرگان قريش

 ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 188، چاپ سال 1375 قمرى - بحارالانوار، ج 16، ص 22.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

و رجال وقت داشت.

اما خديجه دست رد به سينه ى آنها مى زد و تن به ازدواج نمى داد زيرا مى دانست كه آنان يا مرد زندگى نيستند و يا تنها به مال او چشم طمع دوخته اند(1).

محمد(ص) به سوى شام حركت كرد

هنگامى كه كاروان تجارى قريش، آماده حركت به شام گرديد و محمد نيز شرائط سفر را فراهم كرد و خواست به كاروان بپيوندد خديجه(عليها السلام) به غلام خود «ميسره» دستور داد: تو هم همراه محمد(صلى الله عليه وآله) و در خدمت او به شام برو!

گرچه جزئيات اين سفر تاريخى را در اين جزوه ى كوچك نمى توان آورد، ولى همين قدر بايد گفت: كه اين

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- بحارالانوار، ج 16، ص 12 - تاريخ طبرى، ج 3، ص 1127.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

سفر خيرها و بركتهايى مانند: سود فراوان در تجارت، آشكار شدن شخصيت شگفت انگيز محمد(صلى الله عليه وآله) براى اهل كاروان، برخورد راهب مسيحى با آن حضرت و پيشگويى او از نبوّت و پيامبرى آن بزرگوار(1)و فراهم شدن مقدّمات يك وصلت فرخنده را، همراه داشت.

اين سفر پس از مدّتى خاتمه يافت و كاروان از شام برگشت.

ميسره شرح جزئيات سفر، و سود فراوان و بى سابقه اى كه عائد آنها شده بود، و همچنين بزرگوارى ها و كرامت هايى كه در اين سفر از محمد(صلى الله عليه وآله)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 188، چاپ سال 1375 قمرى. اين راهب غير از بحيرا است كه آن حضرت را در كودكى ملاقات كرد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

آشكار شده بود، همه را براى بانوى قريش تعريف كرد(1).

خديجه با شنيدن اين گزارش ها و نيز سخنانى كه از يك عالم يهودى درباره ى شخصيت آسمانى محمد(صلى الله عليه وآله)و تزويج وى با محترم ترين زنان قريش - خديجه(عليها السلام) - شنيده بود، باعث گرديد كه نه تنها مهر و علاقه ى محمد(صلى الله عليه وآله)را در دل بپروراند، بلكه موجب شد كه او را شوهر ايده آل خود بداند(2).

و همچنين مطالبى كه عمويش «ورقة بن نوفل» به عنوان پيشگويى هاى پيامبران گذشته درباره ى بشارت ظهور محمد(صلى الله عليه وآله) و همسرى خديجه، با او گفته بود، شوق

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- كامل ابن اثير، ج 2، ص 39، چاپ بيروت 1385.

2- بحارالانوار، ج 16، ص 20 - 21.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

خديجه را فراوان تر كرد(1).

ولى چگونه با او در ميان بگذارد؟ اين خود براى او كه با شخصيت ترين زنان قريش بود، كار آسانى نبود.

پيشنهاد ازدواج

خديجه از «نفيسه» كه دوست و محرم اسرارش بود خواست تا در اين زمينه با محمد(صلى الله عليه وآله) گفتگو كند.

نفيسه پيش محمد(صلى الله عليه وآله) رفت و گفت: چرا ازدواج نمى كنى؟ او جواب داد: شرائط زندگى و بودجه ام اجازه نمى دهد. نفيسه گفت: هرگاه اين اشكال از ميان برود و زنى صاحب جمال مال دار و شرافتمند و از خانواده يى معروف براى تو پيدا شود، آيا قبول مى كنى؟

محمد(صلى الله عليه وآله) فرمود: چنين زنى كه مى گويى كيست؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- بحارالانوار، ج 16، صص 20 - 21.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نفيسه گفت: «خديجه»، محمد گفت: اين چگونه مى شود، او كه خواستگارى اشراف و ثروتمندان قريش را رد كرده است، آيا با من ازدواج خواهد كرد؟!

نفيسه گفت: بلى، اين پيوند شدنى است و من انجام مى دهم(1).

هنگامى كه محمد(صلى الله عليه وآله) اطمينان پيدا كرد كه خديجه(عليها السلام) مايل است با او ازدواج كند، جريان را باعموهايش در ميان نهاد. آنان با شنيدن اين خبر مسرّت بخش بسيار خرسند شدند و رسم خواستگارى را بجا آوردند و سرانجام با تشريفات خاصى جشن عروسى را برگزار كردند(2).

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- سيره ى حلبيه، ج 1، ص 152 - اعيان الشيعه، ج 2، ص 8.

2- بحارالانوار، جلد 16، ص 56 - 73.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

محمد(صلى الله عليه وآله) بهترين دوره ى زناشويى يعنى در حدود 25 سال از عمر خود را با خديجه گذراند و با او كه نه تنها براى محمد(صلى الله عليه وآله) يك همسر خوب بود، بلكه بزرگترين يار و مددكارش به شمار مى رفت، زندگى كرد(1).

خديجه نخستين بانويى است كه به محمد(صلى الله عليه وآله)ايمان آورد، و داراييش را براى ترويج آيين اسلام در اختيار او گذاشت(2).محمد از اين ازدواج، داراى شش فرزند شد: دو پسر به نام: قاسم و طاهر، كه در همان اوان كودكى در مكه مردند و چهار دختر به نام، رقيه، زينب، ام كلثوم و فاطمه(عليها السلام)، كه بر جسته ترين آنها بود(3).

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- بحارالانوار، ج16، ص7 و 10 و11 - اعلام الوارى، ص146.

2-بحارالانوار، ج 16،صص 10و71 - اعيان الشيعه، ج 2، ص 8.

3- بحارالانوار، ج 16، ص 3 - اعلام الورى، ص 146 – اعيان الشيعه ج 2، ص 18.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

خديجه به خاطر از خود گذشتگى و فداكارى بى نظيرى كه نسبت به محمد(صلى الله عليه وآله) و آيين او نشان داد، نه تنها در زمان حياتش مورد علاقه ى شديد او بود، بلكه بعد از مرگ هم هرگاه به ياد او مى افتاد بسيار اندوهگين مى شد(1)و گاهى در فراق او اشك مى ريخت... هر چه بود آفتاب عمر خديجه(عليها السلام) در سن 65 سالگى يعنى در سال دهم بعثت غروب كرد و خانه ى محمد(صلى الله عليه وآله)براى هميشه از فروغ خديجه(عليها السلام)خاموش گشت(2)....

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 و 2 - بحار، ج 16، صص13 - 8.