خاطراتى از كودكى و دوران جوانى

حضرت محمد(صلى الله عليه وآله)

دوره سوم، شماره سه

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه : خاطراتى از كودكی و دوران جوانى حضرت محمد(صلى الله عليه وآله)

نويسنده : هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر : مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ : 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع : جیبی

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

چند خاطره

دوران كودكى محمد(صلى الله عليه وآله)با رنج يتيمى در سايه ى حمايت نياى بزرگوارش: عبدالمطلب و عموى مهربانش: ابوطالب سپرى شد. امّا اين دوره ى سراسر رنج يتيمى، كه از هر غمى جانكاهتر، روح لطيفش را آزار مى داد; براى زيرسازى شخصيت عظيم محمد(صلى الله عليه وآله)لازم بود و درس بردبارى در برابر حوادث، و تحمّل بارگران رسالت را، كه بعداً بايست به عهده مى گرفت به او مى آموخت.

محمد(صلى الله عليه وآله) كم كم بزرگ مى شد و دوران جوانى زندگيش كه دوره ى شكفتگى غرائز و نيروها است، فرا

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مى رسيد، او گر چه از مهر مادر و لطف و محبّت پدر محروم شده بود ولى ابوطالب به حكم وظيفه ى اخلاقى و سفارش اكيد پدرش عبدالمطلب از او نگهدارى و حمايت مى كرد. محمد(صلى الله عليه وآله) در حقيقت براى او سه چيز شده بود: پسر، يادگار برادرش عبداللّه و پدرش عبدالمطلب . و لذا جزء عائله ى او به شمار مى آمد و مانند فرزندان ديگرش بر سفره ى او مى نشست و در خانه ى او به سر مى برد.

ابوطالب براى محمد(صلى الله عليه وآله) پدرى مهربان، عمويى باوفا و مربى دل سوزى بود و اين عمو و برادرزاده، آن چنان به يكديگر علاقمند بودند كه گويى رشته ى حيات و عمر آنها به يكديگر بسته بود. همين علاقه مندى شديد آنها، موجب مى شد كه ابوطالب هيچ وقت محمد(صلى الله عليه وآله) را از خود دور نكند و دست او را گرفته به بازارهاى عمومى

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

عرب مانند «عكاظ» و «مجنه» و «ذى المجاز» ببرد و حتى هنگامى كه مى خواست با كاروان مكه براى تجارت به شام برود; نتوانست مفارقت او را تحمّل كند، دست او را گرفت و به سوى شام حركت كرد.

محمد(صلى الله عليه وآله) در حالى كه روى شتر سوار بود، راه دور و دراز يثرب و شام را پيمود(1).

مصاحبه ى بحيرا با محمد(صلى الله عليه وآله)

روزى كه قافله ى قريش به «بصرى»(2)- نزديك مى شد زاهدى گوشه گير به نام «بحيرا» در صومعه ى خود بود، ناگهان ديد كاروانى مى آيد در حالى كه تكه ى ابرى بالاى سر آنها سايه افكنده و همراه آنان حركت مى كند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 180.

2 ـ بصرى شهر كوچكى بوده در شام.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«بحيرا» از صومعه به زير آمد و در گوشه يى ايستاد و به پيشكار خود گفت: برو به آنان بگو: امروز همه ى شما ميهمان من هستيد.

اهل كاروان جز محمد(صلى الله عليه وآله) كه در كنار اثاثيه ايستاده بود، نزد او آمدند، بحيرا كه مى ديد ابر بر جاى خود ايستاده و حركت نمى كند گفت: آيا همه ى افراد قافله در اينجا حاضرند؟

گفتند: آرى، مگر جوانى كه از حيث سن از همه كوچك تر است. بحيرا گفت: او را هم بگوييد بيايد، محمد(صلى الله عليه وآله) را هم آوردند چون آمد، ابر هم با او در حركت آمد راهب خيره خيره در او مى نگريست پس از صرف غذا به او گفت: من از تو پرسشى دارم؟ ترا به «لات» و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

«عزّى»(1)قسم مى دهم كه جواب مرا بدهى!

محمد(صلى الله عليه وآله)گفت: مبغوض ترين چيزها در نظر من، همين دو اسم است كه مرا به آنها قسم دادى.

بحيرا: تو را به «اللّه» (خدا) قسم مى دهم كه پاسخ مرا بدهى.

محمد(صلى الله عليه وآله): سؤال خود را بگو!

بحيرا پس از يك مصاحبه ى كوتاه با محمد(صلى الله عليه وآله) بر دست و پاى او افتاد و برآنها بوسه زد و گفت: اگر زمان تو را دريابم پيشاپيش تو با دشمنانت خواهم جنگيد، تو بزرگ فرزندان بشرى...

و پرسيد اين جوان فرزند كيست؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ «لات» و «عزّى» نام دو بتى است كه اعراب آنها را مى پرستيدند و در مواقع لزوم به آنها سوگند مى خوردند!

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اهل كاروان به ابوطالب اشاره كردند، كه فرزند اوست!

بحيرا: نه، پدر اين جوان نبايد حيات داشته باشد! ابوطالب: آرى او برادرزاده ى من است!

بحيرا: اين جوان آتيه ى درخشان و مهّمى دارد اگر آنچه را من در او مى بينم يهوديان ببينند او را نابود خواهند ساخت، مواظب باش يهوديان به او آسيبى نرسانند!

ابوطالب - او مگر چه خواهد كرد، و يهود با او چه كارى خواهند داشت؟

بحيرا- او در آينده پيامبر خواهد بود و فرشته وحى بر او فرود خواهد آمد.

ابوطالب - خدا او را وانمى گذارد و (از شر دشمنان و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

يهوديان) محافظت مى كند(1).

شبانى و تفكر محمد(صلى الله عليه وآله)

گرچه ابوطالب از بزرگان قريش بود ولى دارايى او براى مخارج سنگين عائله اش كافى نبود. محمد(صلى الله عليه وآله)كه به حد رشد و جوانى رسيده بود; طبعاً ميل داشت مشغول كارى شود، و از مخارج سنگين عمويش بكاهد، ولى چه كارى انتخاب كند كه با روحيه ى او بيشتر سازگار باشد؟

از آنجا كه محمد(صلى الله عليه وآله) مى بايست بعدها پيامبرى بزرگوار و پيشوايى عاليقدر گردد، و با مردم افسار گسيخته و لجوج روبرو شود و باعقايد خرافى و رسوم غلط دوران جاهليت مبارزه كند و كاخ رفيع عدالت و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ اقتباس از سيره ى ابن هشام، ج 1 ص 181 و اعلام الورى، ص 26 و بحارالانوار، ج 15، ص 193 - 204 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مقرّرات صحيح زندگى انسانى را پايه گذارد، صلاح ديد تا پيشه ى شبانى را اختيار كند.

محمد(صلى الله عليه وآله) گوسفندها و دام هاى خويشاوندان خود و مردم مكه را در بيابان هاى اطراف مكه مى چرانيد و از آنها محافظت مى كرد و با مزدى كه مى گرفت به ابوطالب كمك مى كرد(1).

و همچنين از محيط بيابان كه از تمام سر و صداها و جنگ و جدال هاى مردم شهر به دور بود و از فرصت مناسبى كه داشت، تجربه ها آموخت كه در دوران رسالت و زمامداريش ثمرات شيرين آن آشكار گرديد.

به هر حال او در اين مدت در جميع فضايل: مروت، نيكويى خلق، بزرگوارى، همسايه دارى، بردبارى،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 167، پاورقى.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

راستگويى، امانت دارى و فاصله گرفتن از رذائل اخلاقى، سرآمد مردم بود تا آنجا كه به نام «محمدامين» شهرت يافت.(1)

عفت و پاكدامنى محمد(صلى الله عليه وآله)

هنگامى كه غرائز و نيروهاى نهفته ى آدمى در اثر بلوغ شكفته مى شود، كودكان از مرحله ى كودكى گذشته وارد مرحله پر شور و پرهيجانى مى شوند و خود رادر عالمى ديگر مى بينند.

در اين موقع حساس كه انواع انحراف ها، آلودگى ها، بى عفتى ها و بى بند و بارى ها به سراغ نسل جوان مى آيد، هرگاه از آنان مراقبت هاى صحيح به عمل نيايد و يا خود آنها در حفاظت و تعديل غرائز نكوشند، آن چنان به درّه ى هولناك بدبختى سقوط خواهند كرد، كه ديگر

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 183.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

كمتر ممكن است رنگ خوشبختى و سعادت را ببينند.

محمد(صلى الله عليه وآله) در جامعه ى آلوده يى زندگى مى كرد كه فضاى آن را انواع رذائل اخلاقى و گناه تيره ساخته بود، جوانان بلكه پيرهاى حجاز به طرز شرم آورى به بى عفتى و انحراف جنسى گرايش پيدا كرده بودند، تا جايى كه در هر كوى و برزنى پرچم هاى سياه به علامت فساد، بالاى برخى از خانه ها افراشته شده بود و اشخاص بى بندوبار را بدآنجا دعوت مى كرد.

محمد(صلى الله عليه وآله) در چنين جامعه ى ناپاكى از كودكى به جوانى رسيد و با اين كه تا بيست و پنج سالگى ازدواج نكرده بود، تحت تأثير محيط قرار نگرفت و كوچكترين عمل خلافى از او مشاهده نشد، بلكه دوست و دشمن او را عاليترين نمونه ى فضائل و اخلاق معرّفى كردند.

اشعارى كه در جريان زناشويى آن گرامى با بانوى

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

قريش (خديجه) در توصيف و مدح حضرتش سروده شد يادآور صفات برجسته از جمله حياى اوست; شاعر خطاب به خديجه مى گفت: «... اى خديجه، تو در بين جهانيان به مرتبه اى بزرگ رسيدى، و در ميان همه سرافراز شدى; يعنى به وصال محمد(صلى الله عليه وآله)رسيدى كه زنان عالم مانند او نزاييده اند. مكارم اخلاق، عظمت ها و حيا در آن حضرت جمع است و هميشه چنين خواهد بود»(1).

سراينده ى ديگر در اشعار خود چنين مى گفت: اگر محمد(صلى الله عليه وآله) باهمه ى آفريده ها موازنه شود بر همه برترى دارد. و به تحقيق فضايل او براى قريش واضح و هويدا است»(2).   

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ بحارالانوار، ج 16، ص 74، (اخديجة نلت العلابين الورى...).

2 ـ بحارالانوار، ج 16، ص 75 (لوان يوازن احمد...).