تولد و دوران كودكى پيامبر(صلى الله عليه وآله)

دوره سوم ، شماره دو

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  2  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نام جزوه : تولد و دوران كودكى پيامبر (صلى الله عليه وآله)

نويسنده : هيأت تحريريه مؤسسه در راه حق

ناشر : مؤسسه در راه حق قم - تلفن 2-7743221

تيراژ: 20000 جلد

نوبت چاپ : مكرّر

تاريخ چاپ : 1378 هـ ش

قطع : جیبی

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  3  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

...شهر مكه در ظلمت و سكوت سنگينى فرورفته بود و اثرى از حيات و فعّاليت به چشم نمى خورد، تنها ماه، مطابق معمول آرام آرام از پشت كوههاى سياه چرده ى اطراف، بالا آمده و شعاع كم رنگ و لطيف خود را بر روى خانه هاى ساده و خالى از تجمّلو همچنين ريگ زارهاى دور شهر، پهن مى كرد.

كم كم شب از نيمه مى گذشت و نسيم لذّت بخش و مطبوعى سرزمين تفتيده ى حجاز را فرا مى گرفت و آن را براى مدّت كوتاهى آماده ى استراحت ساخت، ستارگان هم در اين هنگام به اين بزم بى ريا، رونق و صفا بخشيده، به روى ساكنين شهر مكه لبخند مى زدند!

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  4  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

اكنون، سحر است و مرغان سحرخيز و شب زنده دار، با لحنى روح افزا در آن هواى بهشتى نغمه سر داده و گويا با معشوقى راز و نياز مى كنند!

كرانه ى افق مكه در آستانه ى سپيده ى سحرى است، ولى هنوز، سكوت ابهام آميزى بر شهر حكومت مى كند و همه در خواب هستند فقط آمنه بيدار است و دردى را كه در انتظارش بود احساس مى كند... درد رفته رفته شديدتر مى شود... ناگهان چند بانوى ناشناس و نورانى را در اطاق خويش ديد كه بوى خوشى از آنان به مشام مى رسيد. متحيّر است كه ايشان كيانند و چگونه از در بسته داخل شده اند؟!...(1)

طولى نكشيد كه نوزاد عزيزش به دنيا آمد و بدين

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ بحارالانوار، جلد 15، ص 325.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  5  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

ترتيب ديدگان «آمنه» پس از ماهها انتظار در سحرگاه(1)هفدهم ربيع الاول به ديدن فرزندش روشن شد.

همه از اين ولادت خوشحال بودند، ولى در اين هنگام كه «محمد(صلى الله عليه وآله)» شبستان تاريك و خاموش آمنه را روشن مى كرد جاى همسر جوانش «عبداللّه» خالى بود چون او در بازگشت از سفر شام در مدينه در گذشت و در همان جا به خاك سپرده شده بود و آمنه را براى هميشه تنها گذارد(2).

 ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ بحارالانوار، جلد 15، ص 250.

2 ـ كامل التواريخ، جزء ثانى، ص 10.

طبقات، جلد اول، ص 61.

بحارالانوار، جلد 15، ص 125.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  6  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

محمد (صلى الله عليه وآله) نوزاد عجيب

«محمد (صلى الله عليه وآله)» به دنيا آمد و همراه با ولادت او حوادثى در آسمان و زمين و مخصوصاً، در مشرق كه مهد تمدن آن روز بود، پديدار گرديد.

اين حوادث به منزله ى سريع ترين وسيله ى خبرگزارى امروز جهان بود كه از حادثه ى مهمى خبر مى داد، از آنجا كه اين نوزاد بايستى آداب و رسوم كهنه و خرافى ملت ها را درهم بكوبد و اساس و شالوده اى نو براى پيشرفت و ترقى انسان ها بريزد، از همان روزگار اول «زنگ بيدار باش» را به صدا درآورد.

كاخ با عظمت انوشيروان كه شبحى از قدرت و سلطنت ابدى! را در نظرها مجسم مى كرد و مردم به آن و صاحبش چشم دوخته بودند، آن شب لرزيد و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  7  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

چهارده(1)كنگره ى آن فرو ريخت و آتشكده ى فارس(2)كه شعله هاى آتش آن هزار سال زبانه مى كشيد به يكباره خاموش شد.

و خاكساران آن معبود خيالى و سوزنده كه حجاب هاى تعصّب و تقليد غلط به آنان مهلت فكر و مطالعه نمى داد، به حقيقت و جهت ديگرى متوجه شدند، همچنين، خشكيدن درياچه ى ساوه منطقه ى عظيم ديگرى را بيدار ساخت(3)!

حليمه دايه ى محمد(صلى الله عليه وآله)

نزد اعراب از سالها پيشتر مرسوم بود كه كودكان

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ بحارالانوار، جلد 15، ص 257.

2 ـ بحارالانوار، ج 15 ص 258 .

3 ـ بحار، ج 15، ص 258 - 263 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  8  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

خويش را پس از تولد به دايه يى در ميان قبايل اطراف شهر مى سپردند تا هم در هواى آزاد و محيط طبيعى صحرا پرورش يابند و هم تكلّم به لهجه ى فصيح عربى را - كه در آن زمان، اصيل ترين جلوه آن در صحرا يافت مى شد - فراگيرند(1).

بدين منظور و نيز بدان جهت كه آمنه براى تغذيه ى فرزندش شير نداشت، «عبدالمطلب» پدر بزرگ و كفيل محمد(صلى الله عليه وآله)به فكر افتاد بانويى محترم و مطمئن براى نگهدارى محمد عزيز، يادگار فرزندش عبداللّه، استخدام كند پس از كاوش و تحقيق كافى «حليمه» را كه از قبيله ى «بنى سعد» (قبيله يى كه به شجاعت و فصاحت معروف بودند) و از زنان پاكدامن و اصيل به

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ سيره ى حلبيه، ج 1، ص 99.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  9  ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

شمار مى آمد، براى اين كار انتخاب كرد.

حليمه، محمد را به قبيله خود برد و چون فرزند خويش در مراقبت او مى كوشيد. «قبيله ى بنى سعد» مدتى بود كه در صحرا گرفتار قحطى بودند: صحراى خشك و آسمان خشك تر، فلاكت و فقر آنان را افزون ساخته بود.

ولى از آن روز كه محمد(صلى الله عليه وآله) به خانه ى حليمه آمد، خير و بركت به او رو آورد و زندگى او كه با فقر و تنگدستى مى گذشت، رو به بهبود گذارد و چهره ى رنگ پريده ى او و فرزندانش نور و طراوتى پيدا كرد. پستان خشك او پر از شير شد و مرتع گوسفندان و شتران آن ناحيه خرم گشت. در حالى كه دو سال پيشتر از گرسنگى نالان بودند و براى يك قطره باران دعا مى كردند.

«محمد (صلى الله عليه وآله)»، خود نيز بيش از ديگر كودكان رشد مى كرد و از آنها چابكتر مى دويد و مانند آنها شكسته

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  10  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

حرف نمى زد.

چنان ميمنت و بركت با او همراه بود كه اطرافيانش به سهولت اين حقيقت را درمى يافتند(1)و به آن معترف بودند. به طورى كه حارث همسر حليمه به او مى گفت: آيا مى دانى چه فرزند مباركى نصيب ما شده است؟...

محمد(صلى الله عليه وآله)در طوفان حوادث

تازه شش بهار از عمر «محمد (صلى الله عليه وآله)» مى گذشت كه مادرش آمنه براى ديدار بستگان(2)خود و شايد زيارت قبر شوهرش عبداللّه شهر مكه را ترك گفت و به اتفاق محمد(صلى الله عليه وآله) به سوى مدينه روان گشت و پس از ديدار

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ اقتباس از بحارالانوار، ج 15، ص 331 - 395 و سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 159 - 160 و سيره ى حلبيه، ج 1، ص 99 .

2 ـ سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 168.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  11  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

نزديكان خويش و تجديد عهد با مزار همسرش، پيش از رسيدن به مكه در محلى به نام «ابواء» در گذشت(1).

بدين ترتيب، محمد(صلى الله عليه وآله) در سنينى از عمر كه هر كودكى احتياج فراوان به محبّت هاى سرشار پدر و دامان پر مهر مادر دارد اين هر دو را از دست داد.

سيماى محمد(صلى الله عليه وآله)

همان طورى كه ولادت پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله) و حوادث بعد از آن خارق العاده بود و از شخصيت و عظمت او حكايت مى كرد همچنين گفتار و كردار دوران كودكى آن حضرت او را از ساير كودكان ممتاز مى ساخت به طورى كه عبدالمطلب به اين حقيقت واقف گشته و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ سيره ى ابن هشام، ج 1، ص 168.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  12  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

حضرتش را فوق العاده احترام مى كرد.(1)

ابوطالب عموى محمد(صلى الله عليه وآله) مى گفت: هرگز از محمد(صلى الله عليه وآله) دروغ، كار ناشايست و جاهلانه نديديم، نه بيجا مى خنديد و نه سخنان بيهوده مى گفت و بيشتر تنها بود(2).

هنگامى كه محمد(صلى الله عليه وآله) هفت ساله بود يهود گفتند ما در كتاب هايمان خوانده ايم كه پيامبر اسلام از غذاى حرام و شبهه دار اجتناب مى نمايد خوب است او را امتحان كنيم، لذا مرغى ربودند و براى ابوطالب فرستادند، همه از آن خوردند، چون نمى دانستند، ولى محمد(صلى الله عليه وآله) به آن دست نزد وقتى علّت آن را پرسيدند، در جواب فرمود: آن حرام است و خداوند مرا از حرام حفظ مى فرمايد... سپس مرغ

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 و 2 - بحار، ج 15، ص 366 و 382 و 402 .

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  13  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

همسايه را گرفته و فرستادند به خيال اينكه بعداً پولش را بپردازند آن حضرت باز هم ميل نكرد و فرمود اين غذا شبهه ناك است و... آنگاه يهود گفتند اين طفل داراى شأن و مقام عالى و ارجمنديست.(1)

بزرگ قريش «عبدالمطلب» با محمد(صلى الله عليه وآله) مانند ساير كودكان رفتار نمى كرد، بلكه براى او مقام و مرتبه اى رفيع قائل بود.

هنگامى كه براى عبدالمطلب جايگاهى در كنار كعبه ترتيب مى دادند و فرزندانش اطراف جايگاه مخصوص را احاطه مى كردند عظمت و اُبّهت او مانع بود كه شخصى به آنجا وارد شود، ولى محمد(صلى الله عليه وآله) مقهور آن جلال و جبروت نمى شد و يكراست به جايگاه مخصوص

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ بحارالانوار، جلد 15، ص 336.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  14  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

مى رفت.

عبدالمطلب به فرزندانش كه مانع ورود محمد(صلى الله عليه وآله)مى شدند مى گفت: پسرم را رها كنيد، به خدا سوگند او داراى شأن عظيمى است...

آنگاه محمد(صلى الله عليه وآله) با بزرگ قريش، عبدالمطلب مى نشست و با او به سخن مى پرداخت(1).

 ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ بحار، ج 15، ص 142 - سيره ى ابن هشام، ج اول، ص 168.